مصطفی امیرفخریان - دانشگاه فردوسی مشهد
علیرضا معینی - دانشگاه فردوسی مشهد

هدف: مطالعه پیش رو بدنبال بررسی نقش الگوهای فضایی گردشگری با تاکید برگردشگری طبیعی و مذهبی بر میزان تغییرات جمعیتی (افزایش یا کاهش­) در نواحی روستایی استان خراسان رضوی است. با توجه به تنوع محیط های روستایی و میزان بهره مندی متفاوت این نقاط از امکانات و خدمات، به منظور دستیابی به نتایج واقعی، ضروت انجام این ارزیابی، به تفکیک محیط­های همگن احساس شد. روش تحقیق: در ابتدا با بهره گیری از مدل­های پشتیبانی فضایی چندمعیاره، اقدام به شناسایی خوشه های همگن روستایی شد که ماحصل آن شناسایی ۳ خوشه همگن روستایی بود. در ادامه با بهرهگیری از مدل­های رگرسیونی لجستیک اقدام به معادلهسازی در خصوص میزان اثرگذاری الگوهای فضایی گردشگری بر تغییرات جمعیتی (افزایش یا کاهش) در نقاط روستایی طی بازه زمانی ۱۳۹۰-۱۳۷۵ شد. یافته ­ها و نتیجه­ گیری: نتایج این بررسی نشان داد که در شرایط کنونی الگوهای فضایی فوق بین ۰۷/۰ تا ۳/۲% در تغییرات (افزایش یا کاهش) جمعیت روستایی استان اثر گذارند که بیانگر اثرپذیری کم آن­ها در این خصوص است. از سوی دیگر این اثرگذاری در بین خوشه های همگن روستایی متفاوت است. به گونه ای که در روستاهای با امکانات کم، گردشگری مذهبی به تنهایی و گردشگری مذهبی و طبیعی با یکدیگر و در روستاهای با امکانات بالا، گردشگری مذهبی به تنهایی توانسته است نقش موثری در تغییرات جمعیتی (افزایش یا کاهش) نقاط روستایی استان داشته باشند.

واژگان کلیدی: الگوهای فضایی گردشگری, استان خراسان رضوی, رگرسیون لجستیک ترتیبی