اسماعیل پارسایی - دانشگاه تربیت مدرس
محمدرضا حافظ نیا - دانشگاه تربیت مدرس
زهرا احمدی پور - دانشگاه تربیت مدرس
سید محمدکاظم سجادپور - وزارت امور خارجه، دانشکده روابط بین الملل

اهداف: عوامل ژئوپلیتیک ازجمله مهم ترین عوامل موثر در سیاست خارجی کشورها هستند. حکومت­ها در تصمیم­ گیری­های سیاسی و اتخاذ سیاست خارجی کشورها کم وبیش این عوامل را لحاظ می کنند. این عوامل ژئوپلیتیک بسته به ادراکات و و گرایش ها و شرایط زمانی و چگونگی استفاده مجریان و تصمیم­ گیران می ­توانند آثار مثبت یا منفی داشته باشند. برای اینکه بتوان نهایت بهره ­برداری را از عوامل ژئوپلیتیک کرد و از آن ها برای تقویت و کارآمد کردن سیاست خارجی استفاده کرد، باید در گام نخست عوامل ژئوپلیتیک را شناخت؛ براین اساس، هدف پژوهش حاضر شناخت عوامل ژئوپلیتیک موثر در سیاست خارجی است.  روش: پژوهش حاضر توصیفی-تحلیلی و از نوع کاربردی است. اطلاعات مربوط به تحقیق به شیوه کتابخانه­ ای و با استفاده از نظرهای متخصصان از طریق مراجعه به کتب، مقالات و سایت­ های معتبر اینترنتی گردآوری شده است. یافته ها/نتایج: عوامل ژئوپلیتیک موثر در سیاست خارجی از طریق بررسی کارها و نظریه های گذشته شناسایی و معرفی شده اند. بررسی ها نشان دهنده وجود دیدگاه­ ها و چندگانگی­ ها و نظریه های متعدد در زمینه عوامل موثر در سیاست خارجی هستند. ازسوی دیگر باید توجه داشت که عوامل ژئوپلیتیک به عنوان بستری برای مطالعات کاربردی در حوزه سیاست خارجی هستند که با تبیین یا سنجش تاثیر هریک از عوامل ذکرشده بر سیاست خارجی، به دستگاه دیپلماسی در طراحی و اجرای سیاست خارجی واقع بینانه کمک کند و دستیابی به منافع ملی و امنیت ملی را آسان تر کند.  نتیجه گیری: نتایج پژوهش حاضر نشان­ می دهد که عوامل ژئوپلیتیک موثر در سیاست خارجی کشورها شامل ۵۶ عامل است که به هفت بخش شامل عوامل جغرافیایی، جمعیتی، اقتصادی، سیاسی، نظامی، بین­ المللی و علمی-برنامه ­ای تقسیم ­بندی می شود.

ژئوپلیتیک, عوامل ژئوپلیتیک, سیاست خارجی