مهدی زیبائی - استادیار روابط بین الملل، گروه علوم سیاسی، دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)، قزوین، ایران

ناآرامی­های اخیر در جهان عرب که به مانند موج پیشین از شمال افریقا آغاز شد و به طور محدود به دولت­های عراق و لبنان در خاورمیانه عربی گسترش یافت، ضرورت توجه مجدد به مناسبات بین دولت و مردم در جهان عرب را برجسته می­سازد. سیر ارتباط بین دولت و مردم در کشورهای عربی طی دوره پسااستقلال، مبین سه دوره تاریخی می­باشد. صرف نظر از مشخصات و شرایط ظهور دوره­های مذکور که در متن مقاله مورد اشاره قرار خواهد گرفت، تاثیر محیط بین الملل در تعیین کم و کیف رابطه دولت- جامعه در جهان عرب غیر قابل انکار است. بعبارت دیگر، قرارداد اجتماعی جهان عرب در دوران مدرن (پس از جنگ جهانی اول)، بیش از آنکه متاثر از مولفه­های داخلی باشد تحت تاثیر منافع و سیاست­های بازیگران بزرگ در محیط بین­الملل بوده است. این مقاله قصد دارد در پرتو نظریه جامعه­شناسی تاریخی روابط بین­الملل، قرارداد اجتماعی جهان عرب را در یک چشم­انداز تاریخی بررسی کند. در این ارتباط، ضمن تمرکز بر قرارداد اجتماعی منتهی بر ناآرامی­های عربی، پاره­ای از موانع شکل­گیری قرارداد اجتماعی جدید و فراگیر در جهان عرب مورد اشاره قرار خواهند گرفت. 

ناآرامی, قرارداد اجتماعی, دولت, جامعه, بین الملل