حسین شریده - پژوهش گر شرکت سهامی مزرعه نمونه (خاص)، سازمان اتکا
مجتبی زاغری - استاد، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج، ایران
سید جعفر میربهبهانی - پژوهش گر شرکت سهامی مزرعه نمونه (خاص)، سازمان اتکا

هدف از این پژوهش بهینه سازی تلقیح مصنوعی در مرغ­های مادر گوشتی مسن در قالب دو آزمایش بود. در آزمایش نخست، اثر دو دمای متفاوت منی رقیق شده (۵ و ۲۵ درجه سلسیوس) خروس­ هوبارد (۴۰ خروس، سن ۵۸ هفته) بر باروری، جوجه درآوری و نرخ نفوذ اسپرم (SP) به لایه فراویتلین مرغ­ هوبارد (۱۸۰ مرغ، سن ۵۸ هفته) بررسی شد. در آزمایش دو، سه غلظت متفاوت اسپرم (۱۰۰ (C۱۰۰)، ۲۰۰ (C۲۰۰) و ۴۰۰ (C۴۰۰) میلیون اسپرم در ۲۵/۰ میلی لیتر (به ازای هر مرغ)، از خروس­های هوبارد (۴۰ خروس، سن ۶۲ هفته) بر باروری، جوجه درآوری و SP در ۲۷۰ مرغ بررسی شد. در آزمایش نخست، یافته­ها نشان دادند دمای ۵ درجه سلسیوس منی رقیق شده نسبت به دمای ۲۵ درجه سلسیوس سبب افزایش درصد جوجه­درآوری کل، جوجه­درآوری تخم­مرغ­های بارور و SP و کاهش مرگ و میر جنینی اولیه شد. یافته­های آزمایش دو نشان دادند، بیشترین درصد باروری و SP در تیمار C۴۰۰ گزارش شد. همچنین در این آزمایش بیشترین جوجه­درآوری کل و جوجه­درآوری تخم­مرغ­های بارور و کمترین میزان مرگ و میر جنینی اولیه در تیمارهای C۲۰۰ و C۴۰۰ گزارش شد. نسبت هزینه به فایده برای تیمارهای C۲۰۰ و C۴۰۰ به ترتیب تقریبا برابر است با ۹/۲ و ۴/۱ محاسبه شد. به طور کلی یافته­های این پژوهش نشان دادند که برای بهینه سازی تلقیح مصنوعی در مرغ­های مسن (با توجه به نسبت هزینه به فایده و جوجه­درآوری) می­توان از غلظت تلقیحی ۲۰۰ تا ۴۰۰ میلیون در ۲۵/۰ میلی لیتر به ازای هر مرغ در دمای ۵ درجه سلسیوس استفاده کرد.

باروری, دمای رقیق کننده, خروس, جوجه درآوری, نرخ نفوذ اسپرم