علیرضا خداشناس - استادیار پژوهش، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان شمالی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، بجنورد، ایران.

به منظور ارزیابی عملکرد دانه ژنوتیپ­های گندم دیم در دو تاریخ کاشت و تعیین ارقام مناسب برای کاشت با تاخیر، آزمایشی به صورت کرت­های یک­بار خردشده با سه تکرار طی دو سال زراعی ۱۳۹۶-۱۳۹۴ در ایستگاه تحقیقات کشاورزی طرق در مشهد به اجرا درآمد. عامل اصلی تاریخ کاشت در دو سطح پاییزه و انتظاری و عامل فرعی ژنوتیپ های گندم در ۱۶ سطح (۱۴ رقم و دو لاین امیدبخش) و شامل ارقام آذر۲، آفتاب، اوحدی، باران، دهدشت، رصد، ریژاو، سبلان، سرداری، قابوس، کراس­سبلان، کریم، کوهدشت و هما بود. نتایج نشان داد که زمان گلدهی ارقام متفاوت بود و در تاریخ کاشت­های موردبررسی هیچ یک از ارقام در دامنه دمایی مطلوب گلدهی را آغاز نکردند. از نظر عملکرد دانه نیز اختلاف معنی­داری بین ژنوتیپ­های موردبررسی وجود داشت و ارقام کریم و ریژاو به­ترتیب با میانگین ۱۴۳۰ و ۱۳۲۶ کیلوگرم در هکتار  بیش­ترین و ارقام اوحدی و رصد به­ترتیب با میانگین ۸۹۳  و ۹۲۵ کیلوگرم در هکتار کم­ترین عملکرددانه را نشان دادند، تفاوت بیش­ترین و کم­ترین میزان عملکرد دانه حدود ۶۰ درصد بود. براساس نتایج با تاخیر در کاشت، گلدهی ارقام فاصله بیش­تری از شرایط مطلوب دمایی یافت و بنابراین تاریخ کاشت پاییزه توصیه می­شود. هم چنین برای کشت پاییزه، ارقام کریم و ریژاو و برای کشت انتظاری فقط ارقام بهاره نظیر کریم و آفتاب پیشنهاد می­شود.

تاریخ کاشت, مراحل نمو, کشاورزی دیم, کشت انتظاری, گرده افشانی