علیرضا نه بندانی - دانش آموخته دکتری، گروه زراعت، دانشکده تولید گیاهی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران.
مجتبی سعادتی - استاد، گروه زیست شناسی، دانشگاه امام حسین (ع)، تهران، ایران.
مهدی گودرزی - دانش آموخته کارشناسی، کارشناس امنیت غذایی، سازمان پدافند غیرعامل کشور، تهران، ایران.
افشین سلطانی - استاد، گروه زراعت، دانشکده تولید گیاهی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران.

خطر کاهش امنیت غذایی ناشی از تغییرات اقلیمی یکی از چالش های عمده قرن ۲۱ است. این مطالعه با هدف پیش بینی پتانسیل عملکرد و تولید گیاهان زراعی استراتژیک کشور تحت تاثیر سناریوهای تغییر اقلیمی انجام گرفت. در این تحقیق پتانسیل عملکرد و تولید ۱۷ گیاه زراعی (گندم، جو، برنج، لوبیا، کلزا، نخود، ذرت دانه ای، پنبه، عدس، سیب زمینی، کنجد، سویا، چغندرقند، نیشکر، آفتابگردان، یونجه و ذرت علوفه ای) در سطح کل کشور در شرایط فعلی (دوره زمانی ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۳) و دو سناریوی اقلیمی آینده خوش بینانه (افزایش ۵/۱ درجه سانتی گراد دما همراه با افزایش ۱۴ درصد بارش دوره زمانی ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۳) و بدبینانه (افزایش ۵/۱ درجه سانتی گراد دما همراه با کاهش ۱۴ درصد بارش دوره زمانی ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۳) با استفاده از مدل گیاهی SSM-iCrop۲ برآورد شد. نتایج نشان داد سناریوی بدبینانه باعث کاهش پتانسیل تولید گندم و حبوبات (حدود ۱ درصد) و سناریوی خوش بینانه باعث افزایش پتانسیل تولید این محصولات (به ترتیب ۴ و ۲ درصد) می شود. هر دو سناریوی تغییر اقلیم باعث کاهش پتانسیل تولید برنج، سیب زمینی، دانه های روغنی و گیاهان قندی (به ترتیب ۴، ۱۰، ۵ و ۷ درصد) می شود. همچنین، پتانسیل تولید گیاهان علوفه ای در هر دو سناریوی تغییر اقلیم بدبینانه و خوش بینانه افزایش می یابد. نتایج حاکی از آن بود که مهم ترین عوامل تاثیرگذار بر تغییرات عملکرد گیاهان زراعی در اقلیم آینده کاهش طول دوره رشد، کارایی استفاده از تشعشع و کارایی تعرق خواهند بود. به طور کلی، گیاهان گندم، جو، سیب زمینی و نیشکر بیشتر از سایر گیاهان تحت تاثیر تغییرات اقلیمی قرار گرفتند.

بارش, دما, شرایط آبی, شرایط دیم, کارایی استفاده از تشعشع, کارایی تعرق