فرج مویدی - گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خرم آباد، خرم آباد، ایران
سجاد کردی - گروه اکوفیزیولوژی گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
علی اشرف مهرابی - گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران
سهیلا دست برهان - گروه اکوفیزیولوژی گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

نیتروژن یکی از مهم­ترین عناصر پرمصرف برای رشد و تولید گیاهان محسوب می­شود و در دسترس بودن آن بسیاری از پارامترهای مورفولوژیکی، فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی گیاهان را تحت تاثیر قرار می­دهد. به­منظور بررسی اثر سطوح مختلف کود نیتروژن بر عملکرد و برخی خصوصیات کیفی چهار رقم ریحان، آزمایشی به­صورت فاکتوریل اسپیلت پلات در زمان در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی خرم آباد در سال ۱۳۹۵ انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل چهار رقم ریحان (Ocimum basilicum var. Italian Large Leaf، O. basilicum var. Cinnamon، Sweet Thai O. basilicum var. و O. basilicum var. Mobarakeh)، سه سطح کود نیتروژن (صفر، ۱۰۰ و ۲۰۰ کیلوگرم در هکتار کود اوره) و سه نوبت برداشت گیاه ریحان بود. نتایج نشان داد که بیشترین نسبت برگ به ساقه (۸/۱) با کاربرد ۱۰۰ و ۲۰۰ کیلوگرم در هکتار کود اوره در رقم Italian Large Leaf در برداشت اول بدست آمد. از میان ارقام مورد بررسی، حداکثر وزن خشک برگ، وزن خشک کل، درصد و عملکرد اسانس مربوط به رقم Italian Large Leaf و حداکثر شاخص کلروفیل برگ مربوط به ارقام Sweet Thai و Cinnamon بود. بیشترین وزن خشک کل (kg ha-۱ ۳۴۸۲) به رقم Italian Large Leaf با کاربرد ۲۰۰ کیلوگرم در هکتار اوره در برداشت دوم اختصاص یافت که اختلاف معنی­داری با کاربرد ۱۰۰ کیلوگرم در هکتار اوره در برداشت دوم در همین رقم نداشت. تیمار شاهد (عدم مصرف کود) نسبت به سایر تیمارهای کودی، از درصد اسانس بیشتری برخوردار بود (۱/۰۱ درصد)، اما حداکثر عملکرد اسانس (kg ha-۱ ۲۶/۷۹) با مصرف ۱۰۰ کیلوگرم در هکتار کود اوره حاصل شد. بیشترین مقدار ترکیبات غالب اسانس (به­ استثنای سه ترکیب غالب متیل­کاویکول، ۱و۸-سینئول و متیل­سینامات) در تیمار شاهد (عدم مصرف کود اوره) مشاهده گردید. به­طور کلی، می­توان رقم Italian Large Leaf و مصرف ۱۰۰ کیلوگرم در هکتار کود اوره را در شرایط محیطی مشابه خرم­آباد توصیه نمود.

اوره, ترکیبات بیوشیمیایی, عملکرد اسانس, متیل کاویکول, وزن خشک برگ