پرستو مسجدی خاک - استادیار گروه باستان شناسی دانشکده علوم انسانی دانشگاه نیشابور، خراسان رضوی
مصطفی خزایی کوهپر - فارغ التحصیل دکترای باستان شناسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران

در باستان شناسی ایران علیرغم آن که بیش از صد سال از شروع فعالیت های باستان شناسی می گذرد؛ در برخی از مناطقوضعیت دوران های پیش از تاریخ به خوبی شناخته شده نیست؛ یکی از این مناطق شمال ایران است (به خصوص از غربمازندران تا استان گیلان). منطقه کجور مازندران تا پیش از مطالعه حاضر، سه بار بررسی شد و نتایج منتشر شده نشان میدهدکه منطقه از عصر آهن تا دوران متاخر مورد سکونت بوده است. در بررسی قسمت مرکزی کجور واقع در غرب استان مازندرانکه به روش بررسی فشرده پیمایشی انجام شد، ۴۷ محوطه شناسایی شد. هدف از انجام این بررسی یافتن قدیمی ترین شواهدسکونت انسان در منطقه کجور و بررسی تاثیر عوامل جغرافیایی در مکانگزینی برای استقرار مردمان دوران های گذشته ساکندر این دشت میان کوهی بوده است. یافته ها نشان از وجود استقرار در منطقه، از دوران نوسنگی و مس و سنگی است؛ اگرچهشواهدی احتمالا از پارینه سنگی میانی نیز یافت شده است. در طی این مطالعات ۲ محوطه با آثار احتمالا نوسنگی، ۲ محوطهاز دوره مس و سنگی، ۲ محوطه از عصر مفرغ، ۸ محوطه از عصر آهن یافت شد که آثار پیش از عصر آهن آن برای نخستین باردر منطقه شناسایی شد و با توجه به فقدان محوطه هایی از این دوران در غرب مازندران (به استثناء تپه کلار و غار راشک)،اهمیت بالایی برای مطالعات آینده دارد. مطالعه پراکنش محوطه ها با نرم افزار GIS نشان داد دسترسی به منابع آب و زمین های مناسب برای انجام فعالیت های کشاورزی و همچنین شیب زمین عامل اصلی در مکان گزینی در منطقه بوده است.

بررسی باستان شناسی، فرهنگ های پیش از تاریخ، البرز، قسمت مرکزی کجور، مازندران