محمدعلی زکی - دانشیار جامعه شناسی دانشگاه امام حسین (ع)

مصرف تلفن همراه به مثابه یکی از مراحل زندگی اجتماعی تلقی شده و پذیرش آن در جوامع مدرن به مثابه رسانه موجبتحول در شکل و ساختار ارتباطات به ارتباطات موبایلی و هم چنین رسانه های موبایلی گردیده و این تحول علاوه برتحول ابعاد فنآورانه، نشان از ظهور و بروز ابعاد گوناگون تغییرات اجتماعی و فرهنگی در جوامع معاصر دارد. بر این اساسهدف اصلی پژوهش حاضر بررسی مصرف تلفن همراه در جامعه ایران با استفاده از روش تحلیل ثانویه خواهد داشت.اطلاعات تحقیق با استفاده از چهار منبع اینترنتی پایگاه اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی، پایگاه اطلاع رسانی نشریاتعلمی ایران، پایگاه مجلات تخصصی نور، پرتال جامع علوم انسانی تا آذر ماه سال ۱۳۹۹ (تعداد ۱۲۱ مقاله) جمع آوریشده است. یافته های پژوهش نشان از روندی صعودی و افزایشی در تحقیقات تلفن همراه در ایران طی سال های ۱۳۸۵ تا۱۳۹۹ داشته است. گرایش های پژوهشی تحقیقات تلفن همراه در ایران در چهار بخش اصلی طبقه بندی و بررسی گردیدهاند که به ترتیب بیشترین آنها اختصاص به پسایندها (۴۴ درصد، ۵۳ پژوهش)، پیشایندها (۳۰ درصد، ۳۷ مقاله)، وضعیت(۱۷ درصد و ۲۱ پژوهش) و کلیات استفاده از تلفن همراه (۸ درصد و ۱۰ مقاله) داشته اند. بیشترین کارکردهای مصرف تلفن همراه اختصاص به متغیرهای سبک زندگی (۸ مقاله)، کاهش عملکرد تحصیلی (۷ مقاله) داشته اند. نتایج تحقیقمعرف آن بوده که تلفن همراه باعث تغییرات اجتماعی در ایران در حوزه هایی مانند سبک زندگی و هویت یابی کاربرانگردیده است. استفاده از تلفن همراه به مثابه میدان هائی برای فراغت مجازی جوانان تلقی شده و باعث تغییر نحوه گذراناوقات فراغت کاربران شده است؛ و علاوه بر آنها نقش مهم و بارزی در فرآیند اجتماعی شدن جوانان ایفاء نموده است.الگوی مصرف تلفن همراه از سطح جوانان به سطح کودکان در حال تغییر و افزایش می باشد اگرچه استفاده از تلفن همراهموجب افزایش "تعاملات میان فردی"، "ارتباطات اجتماعی" و همچنین "شکل گیری هویت شخصی مدرن" شده ولیکن از سوئی دیگر موجبات بروز کارکردهای نامناسب هم چون کاهش عملکرد افراد در حوزه های مختلف رفتاری،خانوادگی، آموزشی و اجتماعی را فراهم نموده است.

جامعه شناسی تلفن همراه، تحلیل ثانویه، مجلات علمی، ایران