سحر عبداللهی - کارشناسی ارشد برنامه ریزی منطقه ای، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
وحید نصیری - دانشجوی دکتری جنگلداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران

در پی توسعه سریع اقتصادی و اجتماعی در دهه های گذشته، فعالیت انسان ها در جهت بهره وری از منابع طبیعی به صورت گسترش فعالیت های زیربنایی و کشاورزی نمود پیدا کرده است. همین امر موجب گردیده که جنگل ها به عنوان یک اکوسیستم مهم که از منابع بالقوه محیط زیستی برای تکامل آینده محسوب می شوند، به شدت تحت تاثیر قرار بگیرند. هدف از پژوهش حاضر، آشکارسازی تغییرات سطح جنگل های استان گیلان در طول یک دوره ۲۰ ساله (۱۳۹۵-۱۳۷۵) و مدل سازی و پیش بینی این تغییرات برای ۱۵ سال آینده با استفاده از مدل ژئومد است. برای تهیه نقشه های کاربری اراضی از تصاویر سنجنده هایTM وOLI لندست برای مقاطع زمانی ۱۳۷۵، ۱۳۸۵ و ۱۳۹۵ استفاده شد. تصاویر ماهواره ای با به کارگیری از روش حداکثر احتمال و نمونه های تعلیمی متعدد در دو کلاسه جنگل و غیرجنگل طبقه بندی شدند. بر اساس تغییرات صورت گرفته در دوره ۱۳۷۵-۱۳۸۵، تغییرات پوشش جنگل برای سال ۱۳۹۵ با استفاده از متغیرهای ارتفاع، شیب، جهت، فاصله از جاده، فاصله از جنگل و فاصله از مناطق مسکونی با اجرای مدل ژئومد، شبیه سازی شد. نتایج اعتبارسنجی پیش بینی شده نقشه پوشش جنگلی سال ۱۳۹۵ نشان دهنده صحت کلی و مقدار شاخص کاپا به ترتیب برابر با ۹۴/۱۹ درصد و ۰/۹۱۵۹ بود. براساس نتایج آشکارسازی تغییرات در طول مدت مطالعه (۱۳۹۵-۱۳۷۵)، ۱۰۵۴/۹۷ هکتار از سطح جنگل های استان گیلان کاسته شده است و با ادامه این روند و ثابت بودن شرایط در ۱۵ سال آینده تا سال ۱۴۱۰، ۸۷۱ هکتار دیگر از سطح آن کاسته خواهد شد. با توجه به اهمیت و نقش مهم جنگلهای هیرکانی، لزوم انجام مطالعات چند زمانه ای به منظور پایش و آشکارسازی تغییرات آن وجود دارد. بدیهی است اطلاعات حاصل از این گونه مطالعات می تواند، در برنامه ریزی های مدیریتی و راهبردی مورد استفاده قرار گیرد.

تغییر سطح جنگل، مدل ژئومد، مدل سازی و پیش بینی تغییرات، تصاویر ماهواره ای