مجتبی حیدری زاد - دانشجوی هیدروژئولوژی، دانشکده علوم، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران
حسین محمدزاده - استادیار ، مرکز تحقیقات منابع آب زیرزمینی (متاب)، گروه زمین شناسی دانش

بررسی کیفیت شیمیایی آب رودخانه ها یکی از مراحل بسیار ضروری و حساس در طی مطالعه این منابع آبی می باشد. کیفیت شیمیایی آب رودخانه ها متاثر از عوامل طبیعی و مصنوعی است که از مهمترین عوامل طبیعی که بر کیفیت این منابع تاثیر گذار است می توان به نوع لیتولوژی موجود در حوضه آبریز رودخانه هااشاره کرد. بررسی تاثیر کیفی لیتولوژی حوضه آبریز بر کیفیت آب رودخانه ها در حوضه هایی با لیتولوژی کربناته و تبخیری مثل حوضه آبریز سد کارده دارای اهمیت به سزایی می باشد. در بررسی تاثیر کیفی لیتولوژی موجود در منطقه بر شیمی آب رودخانه از نمودار های متعددی استفاده می شود که اساس کار اکثر آنها بر استکیومتری شیمیایی آب رودخانه استوار است. در بررسی نمودار های ترکیبی [HCO3] [Na++K+]درمقابل HCO3] Ca2و++Mg2+]Mg2+/Ca [- + 2 درمقابل + Na+/Ca2 این مطلب آشکارمی شود که انحلال واحد های کربناته، سیلیکاته و تبخیری موجود در حوضه آبریز سد کارده بر شیمی آب رودخانه تاثیر گذاشته است. انحلال کانی تبخیری ژیپس که در ماسه سنگ های سازند شوریجه رخنمون دارند سبب شده است که انحلال کانی های کربناته کلسیت و دولومیت در طی فرایند (Dedolomitization) شروع به کاهش کند. در بررسی میزان فعالیت شیمیایی یون های موجود در آب(α) و از طریق نمودار (Log(aCa2+/a(H+)2) درمقابل (Log(aMg2+/a(H2+) برای کانی های کربناته و نمودار های (Log(aCa2+/a(H+)2) و(Log(aMg2+/a(H+)( 2 درمقابل Log (aNa+/a(H+)( 2 برای کانی های سیلیکاته این مطلب آشکار می شود که کانی های کربناته کلسیت و دولومیت و سیلیکاته کائولونیت، لامونتیت و کلینوکلر بیشترین انحلال را در کنار کانی سولفاته ژیپس در آب رودخانه کارده دارند.

کیفیت شیمیایی آب رودخانه، ارتباط شیمیایی آب و سنگ، استکیومتری شیمیایی آب و میزان فعالیت شیمیایی (α)