ضمانت اجرای تعهدات ناشی از عقد فاسد

عقد فاسد در عالم واقعیت و اعتبار کان لم یکن است و اثری ندارد با این حال ممکن است متعاقدین ازفساد عقد بی اطلاع بوده و آثار عقد صحیح را در روابط خود بر آن مترتب کرده باشند. هم چنان کهمی توان تصور کرد طرفین با علم به فساد عقد به دنبال ترتیب آثار عقد صحیح بر آن باشند و تعهداتی نیزهمگام با عقد مذکور داشته باشند و به دنبال ضمانت اجرای تعهدات مورد توافق باشند. در حقوق ایرانچنانچه در عقد فاسد شرط نباشد و از عدم اجرای تعهدات باشد روشن است و ضمانت اجرای این نوعتخلف نه در ضمن یک قاعده عام و کلی در مبحث آثار قراردادها بلکه در قالب مواد متعدد قانونی درعقودی مثل بیع، اجاره، مزارعه و شروط ضمن عقد بیان شده است. اولین راهحل درخواست الزام متعهدتوسط متعهدله از دادگاه است و اگر این الزام ممکن نشود با هزینهی متعهد توسط شخص ثالث زمینهاجرای تعهد فراهم می شود اما مشخص است که در بیع فاسد چنین امکانی وجود ندارد و ضمانت اجرایدیگر در صورتی که اصل بیع فاسد نباشد به عنوان آخرین راهحل شخص زیان دیده از تخلف می تواندقرارداد را فسخ کند لکن در عقد فاسد این ضمان اجرا نیز کاربرد ندارد هرچند که قانون و شرع ضمانتاجرای خاصی رابرای تعهدات ناشی از عقد فاسد قائل نیست لیکن از آنجا که این وضعیت در روابططرفین تاثیرگذار بوده و در شرایط خاصی و با انضمام عوامل خارجی از قبیل قبض مال مورد معاملهمی تواند زمینه را برای ایجاد آثار جانبی خاصی مانند ضمان عین و منافع اعم از مستوفات و غیر مستوفاتفراهم آورد.

Keywords:

عقد فاسد , ضمانت اجرا , آثار عقد , تعهدات