امیر الهامی - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد
فاطمه محمدزاده - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد

نماد به عنوان یک عنصر ادبی با ظرفیت چند معنایی، علاوه بر اینکه ارزش های بلاغی بسیاری دارد، گاهی دستمایه آفرینشگرانادبی برای بیان مضامین مختلف اجتماعی و سیاسی نیز بوده است. داریوش عبادالهی از نویسندگان دهه چهل و پنجاه است کهبه دلیل شرایط خفقان آور سیاسی و اجتماعی آن دوره، اندیشه ها و مطالبات خود و جامعه را در قالب داستان هایی برای کودکانو نوجوانان و به صورت نمادین بیان کرده است. هدف از نگارش این مقاله، بررسی چگونگی استفاده عبادالهی از انواع نمادهایحیوانات، گیاهان، نمادهای برگرفته از طبیعت و موجودات افسانه ای در قالب داستان های کودکان و نوجوانان و برای بیانمقاصد سیاسی و اجتماعی اوست. کثرت انواع نمادها در داستان های عبادالهی علاوه بر اینکه نشان دهنده نگاه مایوسانه او بهحاکمیت آن دوره و مشکلات سیاسی است، بیان کننده خلاقیت او در چگونگی استفاده از این نمادها است. این مقاله به روشتحلیلی توصیفی نوشته شده است و نشان می دهد که عبادالهی از همه این نمادها که زیرمجموعه های بسیاری نیز دارد،به خوبی استفاده کرده است؛ به طوری که می توان گفت نمادهای او بازنمایی کننده سیاست های حاکم بر جامعه، زورمداریدشمنان و ابرقدرت ها و مظلومیت انسان های ضعیف است. از میان نمادهای حیوانات، راسو نماد پیش روندگی است و باویژگی هایی که دارد، حیوانات ضعیف را به مقابله با قدرت های برتر تشویق می کند. از میان عناصر طبیعت گرما، سرما، باد و..طبیعتی ویرانگر دارند که باز هم به ابرقدرت هایی که زندگی مردم را نابود می کنند، اشاره دارند. موجودات افسانه ای همچونغول و اژدها نیز قدرت هایی هستند که تلاش می کنند مردم را از طبیعی ترین حقوق خود محروم کنند.

داریوش عبادالهی، داستان های کودکان و نوجوانان، نمادهای حیوانات، گیاهان، موجودات افسانه ای