محمد معانی جو - بوعلی سینا
محمد مستقیمی - بوعلی سینا

کانسار مس پورفیری سرچشمه در استان کرمان و در ۶۵ کیلومتری جنوب غرب رفسنجان واقع شده است. کانسار سرچشمه در کمربند ارومیه - دختر و بخش جنوب شرقی آن یعنی کمربند دهج- ساردوئیه قرار دارد. کانسارسازی در سرچشمه با نفوذ یک استوک گرانودیوریتی به سن میوسن میانی در سنگهای آتشفشانی- رسوبی دارای راندگی و گسل خوردگی مربوط به اوایل ترشیری حادث شده است. در این پژوهش، دگرسانی پتاسیک نسبت به سنگ تازه (غیر دگرسان) حاصل از قسمتهای عمقی توده نفوذی، فیلیک نسبت به پتاسیک، آرژیلیک نسبت به فیلیک و دگرسانی پروپیلیتیک نسبت به آندزیت های دگرسان نشده اطراف کانسار از دیدگاه تغییرات جرمی و تحرک پذیری عناصر در طول فرآیندهای گرمابی مورد بررسی قرار گرفته اند. در زون پتاسیک، به واسطه حضور فلدسپارهای پتاسیم دار و افزایش Fe حاصل از دگرسانی بیوتیت های اولیه غنی شدگی در مقدار Fe۲O۳ و K۲O به خوبی دیده می شود، غنی شدگی Cu و Mo به کانی سازی کالکوپیریت، بورنیت و مولیبدنیت در این زون بستگی دارد. در زون فیلیک نیز به علت خروج سدیم، کلسیم و منیزیم از سنگهای آلومینوسیلیکاته و تبدیل فلدسپارهای پتاسیم دار به سریسیت و کوارتز؛ غنی شدگی در SiO۲ و تهی شدگی در CaO، MgO، Na۲O و K۲O قابل مشاهده است. در زون آرژیلیک نیز اکسیدهای Al۲O۳، CaO، MgO، Na۲O و MnO دارای غنی شدگی می باشند، غنی شدگی در مقدار Al۲O۳ می تواند ناشی از تشکیل کائولینیت و ایلیت در این زون باشد. غنی شدگی SiO۲، Al۲O۳ و CaO در دگرسانی پروپیلیتیک کانسار را می توان به تشکیل کلریت، اپیدوت و کلسیت به عنوان کانیهای معرف این زون نسبت داد.

مس پورفیری, سرچشمه, دگرسانی, موازنه جرم, غنی شدگی و تهی شدگی