بافت میانی شهرها ظرفیتی برای حرکت به سمت الگوی شهر فشرده(مورد: شهر بجنورد)

در دهه های پایانی قرن بیستم، به دلیل نگرانیهای زیست محیطی ناشی از شهرسازی مدرنیسم، برنامهریزان شهری به دنبال پارادایمهای جدید توسعهی پایدار در جستجوی فرم ایدهآلی برای شهر پایدار می گردند، زیرا توسعهی پراکنده و گسترش افقی شهرها سبب بروز اختلالات مختلف اجتماعی اقتصادی و کالبدی در پیکرهی شهرها شده است. بنابراین طی دهههای اخیر فرمهای مختلف شهری در کانون توجه برنامهریزانی قرار میگیرد که همگی در حرکت به سمت توسعهی پایدار اتفاق نظر دارند. از جمله فرمهای مختلف شهری، فرم تراکم شهری یا شهر فشرده میباشد که سبب ایجاد فضای تعامل اجتماعی مناسب و مصرف انرژی کم تر برای شهروندان میشود. این تحقیق از نوع توسعهای – کاربردی بوده که با هدف مقایسهی بافتهای موجود شهری، بهویژه بافت میانی و شناسایی برخی ویژگیهای کالبدی (ترکیب کاربری ها، عرض معابر و تراکم جمعیتی) در شهر بجنورد و بر اساس روشی توصیفی - تحلیلی و با استفاده از تکنیک SWOT انجام شده است. در این راستا، نخست به تدوین چارچوبهای نظری و مفاهیم شهر پراکنده و شهر فشرده پراخته شده، سپس مطالعهی موردی شهر بجنورد صورت پذیرفته است. مطالعات وضع موجود و تحلیل آن نشان میدهد که شهر بجنورد تحت تاثیر عوامل مختلف تاریخی، اجتماعی و اقتصادی به ساختاری با سه بافت قدیمی، میانی و بیرونی رسیده است که هر کدام دارای امکانات و محدودیت‎های خاص خود، جهت دست یابی به یک شهر پایدار میباشد. همچنین نتایج بررسی ها و یافته های این تحقیق در چارچوب تئوریهای رشد هوشمند و مدل شهر فشرده نشان میدهد، که بافت میانی شهر بجنورد در مقایسه با بافت مسالهدار قدیمی و بافت بیرونی برخوردار از سکونتگاههای غیررسمی، از پتانسیل بالاتری برای ترکیب کاربریها و متراکمسازی شهری برخوردار است که با برنامهریزی مناسب میتواند نقطهی آغازی برای حرکت به سمت پایداری در توسعهی شهری باشد.

Keywords:

توسعه پایدار , شهر فشرده , متراکم سازی , بافت میانی , شهر بجنورد