علیرضا سلوکی - دانشجوی دکتری، پردیس ابوریحان، دانشگاه تهران، تهران، ایران
محبوبه زارع مهرجردی - دانشیار، پردیس ابوریحان، دانشگاه تهران، تهران، ایران
ساسان علی نیائی فرد - دانشیار، پردیس ابوریحان، دانشگاه تهران، تهران، ایران

ریحان ( Ocimum basilicum L) به عنوان یک گیاه دارویی کاربرد زیادی در صنایع دارویی و غذایی دارد. رنگیزه های فتوستزی از موارد مهم در تعیین ارزش غذایی این محصول می باشند. در این پژوهش، اثر الیستورهای غیرزیستی مختلف بر میزان کلروفیل a و b ، کارتنوئید و RWC در ریحان مورد بررسی قرار گرفت. بذرها در محیط گلخانه کشت و اعمال تیمارها در زمان گلدهی و پیش ازبرداشت انجام شد. الیسیتورها شامل شاهد، اعمال خشکی پیش از برداشت به مدت ۶ ، ۹ و ۱۲ روز، تیمار نور با شدت های ۰، ۲۵۰، ۵۰۰ و ۱۰۰۰ میکرومول بر متر مربع در ثانیه به مدت ۶ ساعت، محلولپاشی با اسید سالسیلیک در غلظظت ۰، ۰/۵ و ۱ میلی مولار ۷۲ ساعت و کلرید کلسیم در غلظت ۰ ، ۵۰ و ۱۰۰ میلیمولار ۷ روز پیش از برداشت بودند. برداشت نمونه های گیاهی از تیمارهاجهت ارزیابی صفات به صورت همزمان انجام شد. نتایج حاصل از تجزیه واریانس صفات نشان داد که میزان صفات اندازه گیری شده در اثر الیسیتورهای مختلف، دارای اختلاف معنی دار در سطح احتمال ۰۵ / ۰ درصد بود. الیسیتورهای اسید سالیسیلیک و کلسیم اثر تحریک کنندگی بر میزان رنگیزه های فتوسنتزی نسبت به شاهد داشتند. نتایج مقایسه میانگین کلروفیل a و b نشان داد که بیشترینمیزان آنها به ترتیب در الیسیتور سالیسیلیک اسید ۵ / ۰ و ۱ میلیمولار با میانگین ۸۲ / ۱۰ و ۴۱ / ۴ میلیگرم بر گرم وزن تازه وجود داشت. بیشترین میزان کارتنوئید ( ۴۲ / ۶ میلی گرم بر گرم وزن تازه) در الیسیتور خشکی به مدت ۱۲ روز پیش از برداشت مشاهده شد. نتایج مقایسه میانگین صفت RWC نشان داد بیشترین میزان در اثر تنش کلسیم ۱۰۰ میلیمولار برابر ۹۴ درصد بود. نتایج نشان داد کاربرد کوتاه مدت الیسیتورها بر خصوصیات فیزیولوژیکی ریحان اثرگذار است و این تیمارها می توانند جهت بررسی بهبود کمیت و کیفیت متابولیت های ثانویه در صنعت مورد استفاده قرار گیرند

کلروفیل، کارتنوئید، RWC ، ریحان