هادی اعظمی - دانشگاه فردوسی مشهد
وحید صادقی - دانشگاه فردوسی مشهد
سید محمد حسین حسینی - دانشگاه علامه طباطبائی

جغرافیای انتخابات به عنوان گرایشی از جغرافیای سیاسی به بررسی ابعاد فضایی انتخابات می­ پردازد. ازجمله موارد مورد بررسی جغرافیای انتخابات مبحث پایگاه رای نامزدهای انتخاباتی است. پایگاه آراء نامزدها و نمایندگان در هر حوزه انتخابیه­ای تحت­ تاثیر ساختار اجتماعی، نوع نگرش و جهان­بینی رای­ دهندگان شکل می­ گیرد. در حوزه انتخابیه ممسنی به دلیل ساختار ایلی -  عشیره­ای، پایگاه آرای نامزدها و نمایندگان در درجه نخست متاثر از متغیر طایفه و زیستگاه جغرافیایی است. با وجود این، ضمن اینکه هر کدام از این بازیگران سیاسی به آرای خود در طایفه و زادگاه خود پشت­گرم هستند، می­کوشند در قلمرو هر طایفه، جریان ­سازی و نفوذ کنند که این امر منجر به فضاسازی و ساخت شبکه­ های اجتماعی می­شود. این عمق­ ها و شبکه­ ها که به صورت «سامان­ یافته»، «تصادفی» و «ترکیبی» (پیوندی) هستند صرفا محدود به قلمرو جغرافیایی زادگاه بازیگران انتخاباتی نیست، بلکه به واسطه شناسه­ هایی نظیر گرایش­ های زادگاهی - طایفه ­ای، پیوند­های قومی و خویشی (خویشاوندگرایی) با ساکنان طایفه­ دیگر، منافع اقتصادی و توسعه عمرانی در قلمرو رقیب، تعامل اجتماعی توده مردم با یکدیگر، آراء رقابتی یا بسیج نیروهای پرشور، دیگر قلمروها را نیز شامل می­ شود که در نهایت به واسطه ابزارهای ساخت اجتماعی نظیر «فرهنگ»، «زبان» و «ارتباط»، پایگاه آراء نامزدها و نمایندگان را تقویت و متاثر می­سازند. از این رو، این پرسش مطرح می­شود که عوامل موثر بر پایگاه آراء نامزدها و نمایندگان در حوزه انتخابیه ممسنی کدامند؟ به نظر می­رسد، ضمن پارادایم مسلط الگوی رای زادگاهی و طایفه­ ای در حوزه انتخابیه ممسنی، وجود برخی مکان­ها، فضاها و شبکه­ های اجتماعی در اشکال مختلف، نقش مکمل را در کنار پایگاه ثابت رای (طایفه­ ای) نامزدها و نمایندگان ایفاء می­کند. به عبارتی نتایج پژوهش نشان داد، پایگاه آرای نامزدها و نمایندگان طوایف بکش، جاوید و رستم در حوزه انتخابیه ممسنی، طی ادوار هفتم، هشتم، نهم و دهم انتخابات در درجه نخست، متاثر از عوامل محیطی و هویتی نظیر هویت جغرافیایی و طایفه ­ای بوده است و در مرتبه بعد سازه­ هایی همچون شبکه­ های اجتماعی تصادفی، سامان­ یافته و ترکیبی که به وسیله ابزارهای ساخت اجتماعی (فرهنگی، زبانی و ارتباطی) شکل گرفته ­اند، پایگاه رای این بازیگران انتخاباتی را تقویت و جهت داده است. روش تحقیق مقاله، ماهیتی توصیفی تحلیلی دارد و داده­های مورد نیاز به روش کتابخانه­ ای (اسنادی) و میدانی (مشاهده) گردآوری شده اند.  

جغرافیای انتخابات, شبکه اجتماعی, ساخت اجتماعی, طایفه گرایی و حوزه انتخابیه ممسنی