راهکارهای دستیابی به عدالت فضایی در ایران

بواسطه تهدیدات و شرایط پیچیده کنونی، ضرورت تلاش برای دستیابی به عدالت فضایی یکی از  اولویت های مطالعاتی جغرافیای سیاسی به عنوان علم کشورداری و اداره بهینه فضا است، لذا این پژوهش با شیوه توصیفی و تحلیلی و تکیه بر مطالعات نظری و یافته­ های میدانی و با استفاده از نرم افزار سنجش عدالت فضایی در پی تدوین راهکارهای دستیابی به عدالت فضایی در کشور می ­باشد. یافته ­ها نشان از این امر دارد که بی ­عدالتی فضایی حاکم بر ایران ناشی از عملکرد عوامل گسترده­ای است که مهمترین آنها به صورت کلی عبارتند از: جغرافیای طبیعی، توزیع طبیعی و ذاتی بنیادهای زیستی(خصوصیات ذاتی مناطق)؛جغرافیای انسانی ایران؛ نظام سیاسی، سیاست­گذاری و برنامه ­ریزی توسعه ملی (خصوصیات اکتسابی)؛محیط ژئوپلیتیکی پیرامونی و جهانی. مهمترین بنیان های بی­عدالتی فضایی در ایران متاثر از عملکرد عوامل پیش گفته به ترتیب اهمیت عبارتند از: نابرابری در توزیع منابع، قدرت، ثروت و فرصت، ضعف نظام بودجه ریزی، ضعف مدیریت نظام منطقه­ ای و محلی، تبدیل نشدن عدالت فضایی به یک مطالبه عمومی و تمرکزگرایی نهادمند به عنوان با اهمیت­ ترین مولفه ­ها با تاثیرگذاری خیلی زیاد و بنیادهای طبیعی نامتوازن، ضعف ادبیات در حوزه مطالعاتی عدالت فضایی و ضعف نظام اطلاعات و حسابداری منطقه­ای و ملی به عنوان مولفه ­های با اهمیت پایین ­تر نسبت به سایر عوامل تشخیص داده شد. در راستای دستیابی به عدالت فضایی راهکارهای ذیل به عنوان دستورکار سیاستگذارانه توصیه می شود: توزیع فضایی بهینه جریان ثروت به عنوان پیش نیاز توسعه( مدیریت جریان پول)؛ در نظر گرفتن ردیف متمرکز با عنوان تعادل­ بخشی در بودجه استانها به منظور  دستیابی به توازن منطقه ­ای؛ تقویت پتانسیل­ های محلی مناطق در راستای افزایش بهره­ وری به منظور نیل به توسعه متوازن؛ پیگیری تفکر سیستمی عدالت فضایی در سطوح  محلی، منطقه ای و ملی؛ بازنگری اصول ۲۷ گانه مبتنی بر تمرکز امور در قانون اساسی.

Keywords:

عدالت فضایی , بی عدالتی فضایی , خصوصیات ذاتی , خصوصیات اکتسابی , نظام سیاست گذاری و برنامه ریزی