بررسی پراکندگی و منشا فلزات سنگین (Ni, Co, Mn, Ti, V) در رسوبات بستر دریاچه زریوار

دریاچه تالابی زریوار یکی از زیست بوم­های مهم آبی ایران می­باشد که در غرب ایران و در استان کردستان واقع شده است.  هدف از انجام این تحقیق بررسی رسوبات بستر دریاچه زریوار جهت تعیین غلظت عناصر سنگین (Ni وCo, Mn, Ti, V) منشا و پراکندگی عناصر می باشد. به این منظور نمونه­های رسوب از ۳۱ ایستگاه جمع­آوری شدند. فلزات نیکل، وانادیم، منگنز، تیتانیم و کبالت در رسوبات توسط دستگاه ICP-OES اندازه­گیری شدند. برای تعیین ارتباط بین عناصر و پارامترهای فیزیکوشیمیایی نمونه­ها از روش­های آنالیز خوشه­ای و هم­بستگی پیرسون استفاده شد. عناصر نیکل، وانادیم، کبالت و تیتانیم دارای هم­بستگی بالایی با یکدیگر هستند و با منگنز هم­بستگی منفی دارند. هم­چنین نقشه پراکندگی ۵ فلز سنگین نیکل، وانادیم، منگنز، تیتانیم و کبالت در محدوده مورد مطالعه با استفاده از نرم­افزار ARC GIS ۹.۲ ترسیم شده است. نتایج نشان می­دهد غلظت عناصر سنگین کم بوده و رسوبات توسط Ni, Co, Mn, Ti, V آلوده نشده­اند. حضور این فلزات در رسوبات بستر دریاچه زریوار توسط واحدهای زمین­شناسی منطقه کنترل می­شود. تغییرات میانگین غلظت عناصر کل ایستگاه­ها، به ترتیب Ti > Mn > V > Ni > Co تعیین گردید. نتایج شاخص زمین انباشت (Igeo) نشان می­دهد که نمونه­ها نسبت به این ۵ عنصر عملا غیرآلوده می­باشند. به نظر می­رسد عنصر منگنز دارای منشا متفاوتی نسبت به سایر فلزات مورد مطالعه باشد. نتایج فاکتور غنی­شدگی برای این ۵ عنصر پایین­تر از حد آلودگی بوده و غنی­شدگی کمی را نشان می­دهد. نتایج ضریب آلودگی نشان دهنده آلودگی متوسط رسوبات نسبت به عناصر نیکل، کبالت، وانادیم و تیتانیم و عدم آلودگی نسبت به عنصر منگنز بوده که نشان­دهنده تاثیر عوامل انسانی بر غلظت این فلزات می­باشد.

Keywords:

فلزات سنگین , شاخص زمین انباشت , آلودگی , دریاچه زریوار , استان کردستان