پردیس رحمت پور - School of nursing and midwifery, Iran University of Medical Sciences, Tehran, Iran
لیلا کریمی - Behavioral Sciences Research Center, Life Style Institute, Nursing Faculty Baqiyatallah University of Medical Sciences, Tehran, Ira
فرشید رحیمی بشر - Department of Anesthesiology and Critical Care, School of medicine, Hamadan University of Medical Sciences, Hamadan, Iran
امیر واحدیان عظیمی - Trauma Research Center, Nursing Faculty, Baqiyatallah University of Medical Sciences, Tehran, Iran.
رضا گوهرانی - Department of Anesthesiology and Critical care, school of medicine, Shahid Beheshti University of Medical Sciences, Tehran, Iran

مقدمه: مولتیپل­اسکلروزیس بیماری التهابی مزمن بوده که باعث تخریب سیستم اعصاب مرکزی می­شود. مطالعات نشان می­دهد که یکی از روش­های غیر دارویی موثر بر درمان بیماری، تکنیک آرام­سازی پیشرفته عضلانی است. هدف مطالعه حاضر تعیین تاثیر آرام­سازی پیشرونده عضلانی بر پیامدهای ناشی از بیماری مولتیپل­اسکلروزیس در مطالعات چاپ شده است.  روش کار : این مطالعه مرور نظامند و متا­آنالیز از ابتدا تا فروردین­ماه ۱۳۹۷ انجام شده است. جست­وجو در پایگاه­های اطلاعاتی انگلیسی و فارسی تا پایان فوریه ۲۰۱۸ انجام شد. مطالعاتی که به اجرای تکنیک آرام­سازی پیشرونده عضلانی در مبتلایان به مولتیپل اسکلروزیس پرداخته بودند و داده­های لازم برای ورود به تحلیل دردسترس بود، وارد مطالعه شدند و مطالعات غیرمرتبط و تکراری بدون متن کامل مقاله از مطالعه خارج شدند. به منظور بررسی کیفیت مقالات از چهار مقیاس جداد، کانسورت، نیوکاسل-اتاوا و میزان خطر تورش کوکران استفاده شد. جهت آنالیز داده­ها از مدل اثرات تصادفی استفاده گردید و ناهمگنی مطالعات با شاخص I۲ بررسی شد. داده ها با نرم افزار STATA وSPSS  نسخه ۱۱ تحلیل شد. یافته ­ها: ازمیان ۷۷۳ مطالعه، ۱۲مقاله انتخاب گردید که طی سال­های ۱۳۸۷تا ۱۳۹۵ انجام شده بودند. مطالعات به تاثیر مثبت و معنادار آرام­سازی پیشرونده عضلانی بر کاهش استرس]۷/۷۵%=I۲ (۵۰/۲-,۱۸/۸-)۳۴/۵-[، درد]۹۶%=I۲ (۳۷/۰-,۱۷/۴-)۲۷/۲-[، خستگی]۹۳%=I۲ (۵۵/۰-,۷۱/۱-)۱۳/۱-[، افسردگی]۴/۸۷%=I۲ (۴۶/۳-,۹۸/۱۰-)۷۶/۳-[، بهبود کیفیت خواب] ۸/۷۷%=I۲ (۳۷/۲-,۰۵/۵-)۷۱/۳-[ اشاره داشتند. ضریب همبستگی اسپیرمن بین نمره مقیاس جداد ،کانسورت و نیوکاسل-اتاوا ارتباط معنی­داری را نشان داد. نتیجه ­گیری: تکنیک آرام­سازی پیشرونده عضلانی را می­توان به عنوان مداخله پرستاری، روشی مناسب، ارزان و کارا در جهت کاهش پیامدهای بیماران مولتیپل­اسکلروزیس توصیه نمود.  

Fatigue, Depression, Multiple sclerosis, Pain, Progressive Muscle Relaxation, Sleep., آرام سازی پیشرونده عضلانی, افسردگی, خستگی, خواب, درد, مولتیپل اسکلروزیس.