تاثیر مداخله آموزشی مبتنی بر مدل اعتقاد بهداشتی بر تداوم رفتار شیردهی

مقدمه: تغذیه با شیر مادر به لحاظ فواید فیزیولوژیکی و روانی برای مادر و کودک بهترین غذای شیرخوار شناخته شده است. با عنایت به این موضوع که مطالعات محدودی در زمینه به کارگیری مدل اعتقاد بهداشتی در تداوم رفتار شیردهی انجام شده است، این مطالعه با هدف سنجش تاثیر مداخله آموزشی مبتنی بر مدل اعتقاد بهداشتی بر تداوم رفتار شیردهی در مادران باردار سه ماهه سوم مراجعه کننده به مراکز بهداشتی درمانی دانشگاه علوم پزشکی تهران در سال ۱۳۹۱ طراحی و اجرا گردید. روش: این پژوهش یک مطالعه نیمه تجربی با مداخله آموزشی از نوع قبل و بعد برروی ۲۶۶ زن باردار بود که نمونه ها به صورت تخصیص تصادفی به دو گروه ۱۳۳ نفره مداخله و مقایسه تقسیم شدند. سپس در طی سه مرحله (قبل از مداخله، بلافاصله بعد از مداخله و سه ماه بعد از مداخله) مورد ارزیابی قرار گرفتند. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه دو بخشی اطلاعات دموگرافیک و ابزار سنجش رفتار شیردهی براساس سازه های تئوری اعتقاد بهداشتی شامل سازه های حساسیت درک شده (۸ سوال)، شدت درک شده (۶ سوال)، منافع درک شده (۱۰ سوال)، موانع درک شده (۱۳ سوال)، راهنما برای عمل (۵ سوال)، خودکارآمدی (۶ سوال)، رفتار شیردهی (۷ سوال) بود. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS v.۱۱.۵ و به کارگیری آزمون اندازه گیری های تکراری، تی تست مستقل انجام گرفت. سطح معناداری در این مطالعه ۰۵/۰ در نظر گرفته شد. یافته ها: نتایج نشان داد که اختلاف آماری معناداری در مرحله پس آزمون اول (بلافاصله بعد از زایمان) بین دو گروه مداخله و مقایسه از نظر سازه های حساسیت درک شده (۰۰۱/۰p<)، شدت درک شده (۰۰۴/۰=p) و موانع درک شده (۰۰۲/۰=p) و راهنما برای عمل (۰۲/۰=p) وجود داشت. در مرحله پس آزمون دوم (۳ ماه بعد از زایمان) ارتباط آماری معناداری بین دو گروه مداخله و مقایسه از نظر سازه های منافع درک شده (۰۴/۰=p)، موانع درک شده (۰۰۲/۰=p)، راهنما برای عمل (۰۰۱/۰p<) و رفتار شیردهی (۰۲/۰=p) مشاهده شد. نتایج تحلیل سازه های مدل اعتقاد بهداشتی با استفاده از الگوی تحلیل آزمون اندازه گیری های تکراری در گروه مداخله نشان داد که میزان تمام سازه های مدل اعتقاد بهداشتی قبل و پس از مداخله آموزشی از لحاظ آماری معنادار بود (۰۰۱/۰p<). نتیجه گیری: نتایج مطالعه نشان داد مداخله آموزشی مبتنی بر مدل اعتقاد بهداشتی در تداوم رفتار شیردهی می تواند موثر باشد. در این راستا، رفع نواقص موجود در زمینه سیاست گزاری سلامت از طریق افزایش آموزش عمومی به صورت راهنما برای عمل در راستای فرآیند شیردهی و برنامه ریزی تغذیه ای با شیر مادر و برنامه های پایش آن، جلب توجه عموم به خط مشی ها و برنامه های تغذیه با شیر مادر، برگزاری کلاس های آموزشی مبتنی بر موانع و فواید تغذیه با شیر مادر می تواند در بهبود ترویج تغذیه انحصاری با شیر مادر موثر واقع گردد.

Keywords:

health belief model , health clinics , educational intervention , breastfeeding behavior , مدل اعتقاد بهداشتی , مراکز بهداشتی درمانی , مداخله آموزشی , رفتار شیردهی