حسین نظم فر - (استاد گروه جغرافیای و برنامه ریزی شهری دانشگاه محقق اردبیلی)
علی عشقی چهاربرج - (دکتری جغرافیای و برنامه ریزی شهری دانشگاه محقق اردبیلی)
منیره عمرانی - (دانشجوی دکتری جغرافیای و برنامه ریزی شهری دانشگاه آزاد اسلامی)

  بررسی بافت شهر، وضعیت و تراکم فضاهای ساخته شده و فضاهای باز موجود در شهر را مشخص می سازد و در تصمیم گیری های نهایی به منظور توزیع بهینه خدمات و ارتقاء کیفیت فضاهای شهری نقش تعیین کننده ای دارد. این پژوهش با هدف بررسی بافت شهری ارومیه به منظور ارزیابی وضعیت فضای باز عمومی و سبز در مقایسه با فضاهای ساخته شده و توده ها انجام شده است. جهت تحلیل داده ها و بررسی کمی وضعیت بافت شهر ارومیه از روش Transect که عمدتا در تحلیل های اکولوژی منظر استفاده می شود بهره گرفته شده است. پژوهش حاضر از نوع توصیفی- تحلیلی با هدف کاربردی است. قلمرو پژوهش شهر ارومیه می باشد. نتایج پژوهش نشان می دهد که در ترانسکت (T۱)که از شمال غرب تا جنوب شرق شهر، فضایی های ساخته شده بین قطعات ۶۰تا ۱۰۰ متراکم، نقضان فضاهای سبز به جزء در قطعات ۸۰ تا۱۰۰ و کمبود فضاهای باز به جزء در قطعات ۳۴و ۶۳ نمایان است. در ترانسکت (T۲) که از غرب تا شرق شهر، قسمت غربی بالاترین تراکم اراضی ساخته شده و قسمت شرقی بالاترین تراکم اراضی کشاورزی و باغات را دارد در بخش مرکزی نیز بین قطعات ۳۰تا۸۰ نقضان شبکه معابر وجود دارد. در ترانسکت (T۳) که از جنوب غرب تا شمال شرق شهر، تراکم فضاهای ساخته شده در مرکز شهر به ۸۵ درصد افزایش یافته، نقضان شبکه معابر، کمبود اراضی کشاورزی و فضاهای سبز و باز به ویژه در بخش میانی ترانسکت­ها ۱۵تا۷۶ نمایان است. در ترانسکت (T۴) که از جنوب تا شمال شهر، تراکم فضاهای ساخته شده در بین قطعات بخش مرکزی ۴۰ تا ۶۰ افزایش یافته و کمبود فضاهای سبز و باز به وضوح آشکار است. در یک جمع بندی کلی می توان گفت سیمای شهر ارومیه متشکل از سه نوع بافت شامل؛ بافت مرکز متراکم با حداقل فضاهای باز و سبز و حداکثر ساخت وساز، بافت حاشیه قسمت مرکزی که در آن از تراکم ساخت وسازها تا حدودی کاسته شده، و بافت حاشیه ای متشکل از اراضی ساخته نشده و بایر و باغات و اراضی کشاورزی است. به این ترتیب از مرکز شهر به سمت طرفین از میزان سطوح ساخته شده کاسته می­شود.

بافت شهری, شهر ارومیه, توسعه شهری, روش ترانسکت