مرضیه ورمزیار - دانشگاه معارف اسلامی

شان نزول های مختلف، ارائه تفسیر منطقی و بدون چالش از آیات ۱-۱۰ سوره عبس را با دشواری همراه کرده است. توجه به مقام عصمت پیامبر اکرم| در حوزه کلام اسلامی از یک سو و منزلت اخلاقی ایشان در حوزه اخلاق اسلامی از سوی دیگر از مهم ترین نقاط چالش برانگیز در این تفاسیر است. این مقاله با روش کتابخانه ای و توصیفی- تحلیلی بعد از واکاوای دیدگاه مفسران مشهور فریقین، نظریات مفسران شیعی را که برخاسته از سه شان نزول مختلف است، به چهار گروه تقسیم می کند. یک دسته از این تفاسیر، مطابق نظر مفسران اهل سنت اند و خطاب آیات را متوجه پیامبر اکرم| می دانند و ضمن بیان دلایلی، آن را با مقام عصمت و منزلت اخلاقی ایشان در تنافی نمی بینند. دسته دیگر تفاسیر، ساحت رسول اکرم| را مبرا و منزه از خطاب این آیات دانسته اند. این نظر در عین حق و مشهوربودن، نقطه ابهامی با خود به همراه دارد که از نظرها مغفول مانده است. دسته سوم، دو نظر گفته شده را قابل جمع می دانند. نویسنده این نوشتار، با ارائه دلیل، گروه چهارم از تفاسیر شیعی را برمی گزیند تا هم بر نظر حق و مشهور مفسران شیعی که این تفسیر با آن همراهی دارد، اصرار ورزد و هم نقطه ابهام موجود در تفسیر آنان را با این انتخاب مرتفع سازد.

سوره عبس, عقاید, اخلاق, تفاسیر اهل سنت, تفاسیر شیعه