حیدر اصغرزاده اصل - گروه زمین شیمی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران
ابراهیم طالع فاضل - گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران
بهزاد مهرابی - گروه زمین شیمی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران
فربیرز مسعودی - دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

منطقه آق درق (شمال اهر) در پهنه اهر- ارسباران، از مناطق توانمند برای کانی سازی شناخته می شود که هنگام پیجویی های رسوب های آبراهه ای و کانی سنگین، نشانه هایی از عنصرهای تنگستن، مس و طلا در آن گزارش شده است. سه رخداد معدنی چندفلزی، شامل کانه زایی استوک ورک- انتشاری مس چوپانلار (میزبان کوارتزمونزونیت Omz)، کانه زایی رگه ای مس- طلا± تنگستن آیران گلی (میزبان گرانودیوریت Og) و اسکارن آهن± مس گودال (میان واحد کوارتزمونزونیت و سنگ های کربناته متبلور)، در منطقه شناسایی شدند. از دیدگاه شیمیایی، در منطقه آق درق، گرانیتوییدهای متاآلومین میزبان کانه زایی سرشت اکسیدان و تیپ I دارند و از سری های ماگمایی پتاسیم بالا تا شوشونیتی هستند. در این توده ها، میزان SiO۲ برابر با ۵/۶۳ تا wt% ۶/۶۷، Al۲O۳ برابر با ۱۴ تا wt% ۵/۱۶ و نسبت K۲O/Na۲O برابر با ۵/۰ تا ۸/۱ است. در گرانیتوییدها و دایک های منطقه، غنی شدگی LILE در برابر تهی شدگی نسبی HFSE و HREE پیامد فرایندهای تبادلی سیال- مذاب مرتبط با پهنه زمین ساختی فرورانش است. به دنبال تحولات ماگمایی، نوعی گذار شیمیایی در توده های نفوذی منطقه آق درق دیده می شود که در آن خاستگاه گرانودیوریت (Og) از فاز ماگمایی نخستین با نسبت کم K/Na و Fe۲O۳/FeO است و پس از آن کوارتزمونزونیت (Omz) به صورت یک فاز تاخیری سرشار از پتاسیم (K/Na>۱) و اکسیدان (Fe۲O۳/FeO>۱) در منطقه پدید آمده است. به نظر می رسد در ماگمای سرشار از پتاسیم و اکسیژن بالا، محتوای بالای عنصرهای فرار پیامد اشباع شدگی آب و درجه کم تبلور در سنگ های کوارتزمونزونیتی با رخداد مجموعه عنصرهای Cu−Au±W در مجموعه آذرین درونی آق درق سازگار است. از آنجایی که برپایه ویژگی های زمین شناسی صحرایی و زمین شیمیایی- فلززایی، رخداد کانه زایی در منطقه آق درق اغلب با استوک های کوارتزمونزونیت تاخیری وابستگی دارد، پس شناسایی دقیق این توده ها و دایک های پتاسیم بالای وابسته به آنها به عنوان راهبرد اکتشافی، نقش موثری در پیشبرد عملیات های پیجویی و به ویژه برگزیدن نقاط حفاری در مجموعه آذرین درونی شیورداغ و در پی آن پهنه فلززایی اهر- ارسباران دارد.

زمین شیمی- فلززایی, توده های نفوذی تاخیری پتاسیم بالا, راهبرد اکتشافی, پهنه اهر- ارسباران, آق درق