محمد حسین یوسف زاده - سنگ شناسی سنگ های آتشفشانی منطقه خوان– قهستان (شمال خاوری بیرجند، خاور ایران)
فاطمه فنودی - گروه زمین شناسی، دانشکده علوم ، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران
غلامرضا فتوحی راد - گروه مهندسی معدن، دانشکده مهندسی، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران

سنگ های آتشفشانی ترشیری در منطقه خوان گسترش بسیاری دارند و دربردارنده تناوبی از سنگ های گدازه ای و آذر آواری هستند. گدازه ها بیشتر دربردارنده داسیت، آندزیت و تراکی آندزیت بازالتی هستند و سرشت کالک آلکالن (پتاسیم متوسط) دارند. بلورهای پلاژیوکلاز ( با منطقه بندی شیمیایی نوسانی و ترکیب آندزین تا الیگوکلاز)، هورنبلند، کوارتز و پیروکسن فراوان ترین درشت بلورهای این سنگ ها هستند . آپاتیت کانی فرعی این سنگ هاست. بیشتر بافت های این سنگ ها پورفیریتیک با زمینه میکروگرانولار و میکرولیتی، گلومروپورفیریتیک، جریانی و حفره ای هستند. بافت غربالی، خوردگی خلیجی و منطقه بندی از بافت های کانیایی آنها بوده و نشان دهنده نبود تعادل و آلایش ماگما در هنگام بالاآمدن است. تهی شدگی سنگ های منطقه از Nb و Ti، همانندی آنها با ماگماتیسم پهنه فرورانش را نشان می دهد. بی هنجاری منفی Nb در سنگ های منطقه، ویژگی سنگ های قاره ای است و نشان دهنده مشارکت پوسته ای در فرایندهای ماگمایی است. برپایه نمودارهای عنکبوتی بهنجارشده عنصرهای کمیاب و نادر خاکی، تهی شدگی نمونه های بررسی شده از عنصرهای ناسازگار با پتانسیل یونی بالا (مانند: Ti، Nb، P و Zr) پیامد ماگماتیسم وابسته به پهنه فرورانش، خاستگاه گوشته ای متاسوماتیزه و غنی شده در پی فرایندهای فرورانش و از سوی دیگر، دارابودن آمفیبول و نیز بالا بودن فوگاسیته اکسیژن در ماگماست. برپایه نمودارهای شناسایی پهنه زمین ساختی ماگما، سنگ های آتشفشانی منطقه در پهنه فرورانش حاشیه قاره ای فعال پدید آمده اند.

آندزیت, کالک آلکالن, حاشیه فعال قاره ای, خاستگاه گوشته ای, خوان- قهستان, بلوک لوت