علی محمد میرجلیلی - دانشگاه یزد

حدیث در اسلام از جایگاه ویژهای برخوردار است؛ زیرا پس از قرآن، دومین منبع شناخت دین است. دانشمندان مسلمان در راه پاسداری از حدیث، تلاش فراوانی کرده و صدها کتاب در شناسایی و تحکیم اسناد و متون حدیثی و فهم آنها تالیف نمودهاند. برخی از روایات موجود در منابع حدیثی، دارای اضطراب در متن یا سند است. مراد از اضطراب، آن است که یک روایت، با نسخههای مختلف و با متنها یا اسناد متفاوت با یکدیگر نقل می شود. لذا برای شخص مراجعه کننده لازم است راه برخورد با این گونه روایات را بشناسد. گاهی پس از به کارگیری روشهای علمی، روایت مضطرب از اضطراب خارج میشود و گاهی همچنان بر این حالت باقی میماند. این مقاله بر آن است تا روشهای علمی برخورد با احادیث مضطرب و چگونگی بهرهگیری از آنها را تبیین نماید. ضرورت این بحث برای محققان مباحث دینی و اسلامی روشن است؛ زیرا یکی از منابع اصلی در تحقیقات فقهی، تفسیری، کلامی، اخلاقی، تاریخی و غیره روایات است که برخی از آنها دچار اضطراب گردیده، لذا آشنایی با چگونگی برخورد با روایات مضطرب، بر هر یک از محققان علوم فوق الذکر لازم است.

حدیث, روایت, اضطراب, مضطرب المتن, مضطرب السند, ترجیح