ابوالفضل شاه آبادی - استاد گروه اقتصاد دانشکده علوم اجتماعی و اقتصادی، دانشگاه الزهرا، ایران
مریم فرخی منش - کارشناسی ارشد اقتصاد، دانشگاه بوعلی سینا، همدان، ایران

امروزه دست یابی به سهم قابل توجهی از بازارهای منسجم جهانی، افزایش حجم مبادلات بین المللی و سبقت از رقبا در گرو تولید و صادرات محصولات با کیفیت، متنوع و دارای فناوری برتر است. سرمایه انسانی نخبه، متخصص و کارآمد ازجمله متغیرهای کلیدی در تعیین قدرت رقابت پذیری محصولات صادراتی کشورها است به همین دلیل در دهه های اخیر بخش قابل توجهی از منابع و امکانات کشورهای در حال توسعه صرف آموزش نیروی انسانی شده است، اما زمانی که این کشورها نیازمند بهره برداری از این نیروهای ماهر هستند با پدیده مهاجرت نخبگان مواجه می شوند. به این ترتیب کشورهای درحال گذار با شکاف عمیق فناوری با کشورهای توسعه یافته و خلا جدی سهم محصولات مبتنی بر فناوری برتر از صادرات کل و در نهایت کندی فرآیند توسعه یافتگی روبه رو خواهند شد. ، لذا پژوهش حاضر به بررسی اثرات مستقیم و غیرمستقیم مهاجرت نخبگان بر صادرات محصولات با فناوری بالا در کشورهای منتخب منطقه منا طی دوره ۲۰۱۵-۲۰۰۵ با رهیافت پانل دیتا و روش تخمینی معادلات همزمان می پردازد. یافته های حاصل از برآورد معادله عمومی صادرات محصولات با فناوری بالا در کشورهای منتخب بیان می دارد تاثیر مهاجرت نخبگان بر صادرات محصولات با فناوری بالا منفی و معنادار است. همچنین کارآفرینی، سهم فناوری اطلاعات و ارتباطات از GDP و شاخص پیچیدگی اقتصادی دارای ضریب مثبت و معنادار هستند. شایان ذکر است، اثر غیرمستقیم مهاجرت نخبگان بر صادرات با فناوری بالا نیز منفی و معنی دار است.

صادرات محصولات با فناوری بالا, مهاجرت نخبگان, پانل دیتا, معادلات همزمان