سیده هاجر حسینی - دانشجوی دکتری جامعه شناسی دانشگاه یزد
نیره جاویدانی - دکترای علوم اجتماعی، استادیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه پیام نور استان همدان
لیلا احمدی - کارشناس ارشد علوم اجتماعی، مدرس گروه علوم اجتماعی دانشگاه پیام نور استان همدان
زهرا بهرامی نژاد - کارشناس ارشد علوم اجتماعی، دانش آموخته دانشگاه شهید چمران اهواز

مقدمه: سالخوردگی جمعیت پیامدهای بهداشتی­ درمانی ناشی از آن­را به مساله­ ی درحال تبدیل شدن به بحران بدل نموده و ایران نیز در اندک­ زمانی با چنین بحرانی مواجه خواهد شد، اما ظرفیت شبکه­ های اجتماعی می­تواند در مهار این بحران مفید باشد. این تحقیق با هدف تحلیل رابطه شبکه­ های اجتماعی سالمندان با پیامدهای بهداشتی­ درمانی از جنبه سلامت و مصرف خدمات درمانی انجام شده است. روش: به­ روش پیمایشی۳۵۶سالمند از جامعه آماری ۴۷۷۷ نفری(≥۶۰ سال شهر بیجار در سال۱۳۹۸) با نمونه­ گیری خوشه­ ای چندمرحله­ ای انتخاب و با پرسش­نامه(آلفای کرونباخ و تنصیف >۰/۷۰) سلامت عمومی گلدبرگ(GHQ-۲۸)، شاخص شبکه اجتماعی SNI و مقیاس محقق­ ساخته مصرف خدمات درمانی به­ شیوه خودگزارش و ملاقات در منزل مصاحبه شدند. داده ­ها در نرم ­افزار SPSS-۱۸ با آزمون­های-Pearson ، T-test و  MANOWAتحلیل شد. یافته ­ها: میانگین سن شرکت­ کنندگان۷۰سال، ۴۰/۲% مرد، ۵۹/۸% زن، ۶۴/۹% دارای همسر و ۳۵/۱% بدون همسر هستند. تحلیل شبکه نشان داد سطح ضعیف شبکه با سلامت عمومی، جسمانی، روانی، اجتماعی و سطح قوی با سلامت عمومی، جسمانی و اجتماعی(۰/۰۵>P)؛ سایز شبکه و عضویت­ گروهی با سلامت عمومی، جسمانی، روانی، اجتماعی؛ صمیمت با سلامت عمومی، روانی، اجتماعی؛ فراوانی تماس با سلامت عمومی، جسمانی، روانی، اجتماعی؛ مجاورت با سلامت عمومی، جسمانی و روانی، همبستگی مستقیم دارند(۰/۰۵>P). اما شبکه اجتماعی و سطح قوی با مصرف خدمات درمانی ثانویه؛ عضویت گروهی با خدمات درمانی و خدمات اولیه؛ صمیمیت با خدمات ثانویه؛ فراوانی تماس با خدمات درمانی و خدمات ثانویه، همبستگی معکوس دارند (۰/۰۵>P). تحلیل واریانس چندگانه در بررسی سطوح، شاخص­ها و منابع شبکه، تاییدکننده­ ی اثرات اصلی است (۰/۰۵>P). نتیجه­ گیری: شبکه­ های اجتماعی حتی ضعیف، پیش­ بینی­ کننده خوبی برای افزایش سلامت و کاهش مصرف خدمات درمانی سالمندان هستند. سیاست­ گذاری­های اجتماعی برای توسعه­ ی شبکه ­های طبیعی از طریق ترویج تماس با فرزندان و خویشاوندان و توسعه شبکه­ های مصنوعی(انجمنی) پیشنهاد می­شود.

Keywords:Aged, Health Impact Assessment, Health Services, Public Health, Social Networking., پیامدهای بهداشتی درمانی, شبکه اجتماعی, خدمات درمانی, سالمند, سلامت عمومی.