طیب رضیئی - استادیار، پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری

با استفاده از داده های بارش ۶۹ ایستگاه سینوپتیک و کلیماتولوژی در دوره آماری ۲۰۰۵-۱۹۷۵ پدیده خشکسالی در بخش خشک و نیمه خشک مرکز و شرق کشور مورد بررسی قرار گرفت. پس از کنترل کیفی داده ها نمایه SPI در مقیاس های زمانی سه، شش و ۱۲ماهه برای همه ایستگاه ها محاسبه شد. با استفاده از تحلیل مولفه های اصلی و چرخش به روش وریمکس منطقه مورد مطالعه بر اساس تغییرات زمانی SPI سه و ۱۲ماهه به دو منطقه و بر اساس تغییرات زمانی SPI شش ماهه به سه منطقه کاملا همگن تقسیم شد. شدت، مدت و فراوانی خشکسالی ها برای هر یک از مقیاس های یاد شده محاسبه و تغییرات مکانی آن ها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتیجه بررسی نشان داد که فراوانی خشکسالی های با شدت های مختلف در نیمه شمالی منطقه بیشتر از دیگر نقاط می باشد، در حالی که جنوب شرق منطقه بیشتر در معرض وقوع خشکسالی های شدید تا بسیار شدید قرار دارد. نتیجه این بررسی همچنین، نشان داد که منطقه مورد مطالعه در ۲۳.۵ درصد از سال های  مورد بررسی با خشکسالی فراگیر روبه رو بوده است که در بیشتر این سال ها نسبت ایستگاه های متاثر از خشکسالی های شدید و بسیار شدید کمتر از ایستگاه های متاثر از خشکسالی های ملایم تا متوسط بوده است که نشان می دهد، هر چه خشکسالی شدیدتر باشد، از سطح مساحت درگیر با خشکسالی کاسته می شود.

تحلیل مولفه های اصلی, تغییرات زمانی, داده های بارش, روش وریمکس, SPI