شبیه سازی ماهانه دبی جریان و رسوب حوزه آبخیز نازلوچای با مدل SWAT و اولویت بندی نواحی تولید رسوب

فرسایش خاک از جنبه ­های اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی اهمیت دارد و برای کنترل یا کاهش آن نیاز به تصمیم­ گیری و اجرای صحیح اقدامات آبخیزداری می­ باشد. در سال­ های اخیر، استفاده از مدل SWAT به عنوان ابزار متداول برای شبیه ­سازی دبی جریان، تولید رسوب و ارزیابی عملیات آبخیزداری در کاهش تولید رسوب و رواناب مورد استفاده قرار گرفته است. پژوهش حاضر با هدف شبیه­ سازی ماهانه دبی جریان و رسوب با استفاده از مدل SWAT و شناسایی زیرحوزه های بحرانی تولید رسوب ویژه در حوزه آبخیز نازلوچای واقع در غرب دریاچه ارومیه انجام شد. مرحله واسنجی مدل برای دوره آماری ۲۰۰۷-۱۹۹۷ و مرحله اعتبارسنجی آن برای دوره ۱۹۹۶-۱۹۹۳ انجام شد. برای ارزیابی مدل، معیارهای آماری ضریب تعیین، جذر میانگین مربعات خطا، ضریب کارایی ناش-ساتکلیف و میانگین خطا محاسبه شد. واسنجی، اعتبارسنجی و تحلیل عدم ­قطعیت مدل با استفاده از برنامه SUFI۲ انجام شد. مقدار ضریب ناش-ساتکلیف (NSE) برای تخمین دبی جریان در مراحل واسنجی و اعتبارسنجی به ترتیب برابر ۰.۷۰ و ۰.۸۵ و برای تخمین دبی رسوب به ترتیب برابر ۰.۶۵ و ۰.۷۵ به دست آمد. مقادیر معیارهای آماری در مجموع بیانگر کارایی قابل قبول مدل در برآورد دبی ماهانه جریان و رسوب حوزه مورد مطالعه می­باشد. برای شناسایی نواحی بحرانی با استفاده از مدل واسنجی شده، ابتدا مقدار میانگین سالانه رسوب ویژه ۱۷ زیرحوزه آبخیز محاسبه شد. در نهایت، زیرحوضه ­های ۱۷، ۱۳ و ۱۶ با داشتن بالاترین مقدار رسوب ویژه به ترتیب به عنوان زیرحوزه های آبخیز بحرانی برای انجام اقدامات مدیریتی و حفاظت خاک اولویت­ بندی شدند.

Keywords:

برآورد دبی ماهانه , تخمین دبی , حوضه های بحرانی , واسنجی مدل , SUFI۲‎