فاطمه میرزایی ندوشن - کارشناش ارشد، دانشکده مهندسی و فناوری کشاورزی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران
شهاب عراقی نژاد - استادیار، دانشکده مهندسی و فناوری کشاورزی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران
امید بزرگ حداد - دانشیار، دانشکده مهندسی و فناوری کشاورزی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران

یکی از مهم ­ترین چالش ­های بهره ­برداری از سامانه های مدیریت منابع آب و به­ طور خاص مخازن سطحی در رویارویی با تغییرات هیدرولوژیکی، در نظر گرفتن وقوع پدیده خشکسالی در نحوه بهره­ برداری از منابع آب است. علاوه بر تغییرات دبی نسبت به متوسط، عامل مهم دیگر تداوم پدیده خشکسالی می­ باشد. یکی از راه­ های مقابله با خشکسالی، بهره ­برداری مناسب از منابع آب در شرایط خشکسالی است. برای بهره­ برداری از منابع آب مدل ­های مختلفی مانند WEAP توسعه یافته است. اما چنین مدلی قابلیت مدل­ سازی بهره ­برداری مخازن در شرایط خشکسالی را ندارد. بنابراین، توسعه چنین امکانی در مدل WEAP برای مهندسین منابع آب بسیار حائز اهمیت است. در پژوهش حاضر امکان توسعه قوانین بهره ­برداری هجینگ در قالب نرم­ افزار WEAP مورد تحلیل قرار گرفت و برنامه ­ای الحاقی برای نرم­ افزار WEAP توسعه داده شد. توسعه این مدل امکان تلفیق بهینه ­سازی و شبیه­ سازی در سطح حوزه­ های آبخیز را فراهم می­ کند. به ­منظور آزمون قابلیت­ های این برنامه الحاقی، بهره ­برداری از مخازن رودخانه گرگان­ رود مدل­ سازی شد و نتایج این مدل توسعه داده شده با نتایج مدل معمولی WEAP مقایسه شد. نتایج نشان­ دهنده افزایش کارایی نرم­ افزار WEAP در مدل­ سازی شرایط خشکسالی هیدرولوژیکی از یک درصد در سد وشمگیر تا ۳۷ درصد در سد گلستان بوده است. شایان ذکر است که مدل الحاقی به ­صورت یک مدل عمومی توسعه پیدا کرده و قابل بکارگیری در حوضه­ های مختلف می­ باشد.