مسعود سلیمان پور - استاد دانشگاه آزاد اسلامی واحد ارسنجان
مجید صوفی - استادیار مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی فارس
حسن احمدی - استاد گروه علوم و مهندسی آبخیزداری، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی

طبق طبقه­ بندی اقلیمی به   روش دومارتن اصلاح شده، استان فارس  دارای فرسایش خندقی در شش اقلیم است. در تحقیق حاضر پس از انتخاب یک منطقه از هر اقلیم، تعداد ۱۵ خندق فعال و معرف از نظر ویژگی­ های مورفومتریک در آن منطقه مشخص شد و مساحت آبخیر، شیب، میزان پیشروی، ضریب شکل آبخیز، دانه­ بندی ذرات رس، سیلت و شن، درصد پوشش گیاهی، درصد سنگریزه و خاک لخت در آبخیز واقع در بالای پیشانی هر خندق اندازه­ گیری، و تولید رسوب محاسبه شد. برای تعیین عوامل موثر در تولید رسوب ناشی از فرسایش خندقی با استفاده از روش Stepwise  در نرم ­افزارSPSS ، تحلیل آماری صورت گرفت. نتایج نشان داد که چهار عامل شیب، باران حداکثر ۲۴ ساعته، شن و ضریب شکل آبخیز، رابطه معنی­ داری در سطح یک درصد با تولید رسوب خندق­ ها دارند و مهم­ترین عامل  در تولید رسوب ناشی از گسترش خندق­ ها، شیب سطح واقع در بالادست پیشانی خندق است. عواملی نظیر شیب و ضریب شکل، رابطه مثبت و باران حداکثر ۲۴ ساعته و شن، رابطه منفی با گسترش خندق­ ها نشان دادند. تاثیر بسیار مهم شیب در تولید رسوب ناشی از فرسایش خندق­ ها، نشانه ای از سرعت جریان سطحی تولید شده در بالای پیشانی آن ها است؛ اقدامات منجر به کاهش شیب در این مناطق، تاثیر مهمی در کاهش پیشروی خندق­ ها و تولید رسوب دارد.­

حوزه آبخیز, رواناب, شیب, ضریب شکل, ویژگی مورفومتریک