محسن شریعت جعفری - استادیار، پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری
محمدهادی داودی - دانشیار، پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری
مهرداد صفائی - مربی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی مازندران
افشین پرتوی - مربی، پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری

استقرار و توسعه گیاهان سریع الرشد با سیستم ریشه ای موثر اقدامی مثبت در کاهش فرسایش توده ای زمین در شیب های ناپایدار است. تاثیر سیستم های ریشه ای گونه های مختلف در مقاوم سازی خاک ها و کاهش فرسایش تابع ویژگی های فیزیولوژیکی و اکولوژیکی ریشه ها است. در پژوهش انجام شده بر روی یکی از گونه های غالب جنگل های شمال ایران به نام کلهو یا خرمندی (Diospyros lotus) برای اولین بار تاثیر سیستم ریشه ای گونه مذکور در مقاوم سازی خاک با انجام بررسی های میدانی، نمونه برداری از خاک مسلح با ریشه گیاه و انجام تست های آزمایشگاهی بررسی شد. بر اساس نتایج اخذ شده چسبندگی و مقاومت برشی خاک مسلح به ریشه در یک گونه، به طور عمده تابع تراکم و قطر ریشه ها است. ارزیابی نتایج آزمایشات انجام شده با دو شاخص RDR و RDDI نشان می دهد، سیستم ریشه ای گونه جنگلی کلهو باعث افزایش چسبندگی و مقاومت برشی خاک به ترتیب به بیش از ۲۰۷ و ۳۵۰ درصد شده و این فرایند نقش موثری در مقاوم سازی خاک و کنترل فرسایش توده ای به ویژه زمین لغزش های کم عمق دارد.

خاک مسلح, زمین لغزش, گونه جنگلی, مقاومت برشی خاک, ‎ lotus Diospyros