مجید حسینی - استادیار، پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری

در این پژوهش شبیه ­سازی بیلان آبی حوزه آبخیز قره سو واقع در استان کرمانشاه با استفاده از مدل ارزیابی آب و خاک SWAT بر اساس داده­ های جمع­ آوری شده از این حوضه، به صورت ماهانه انجام شد. هدف اصلی در این پژوهش، آزمون کارایی مدل و قابلیت استفاده از آن به عنوان شبیه ساز بیلان آب در حوزه آبخیز قره سو می باشد. ابتدا اطلاعات ورودی مورد نیاز مدل، شامل نقشه های توپوگرافی، کاربری اراضی و اطلاعات خاک شناسی و همچنین، اطلاعات آب و هواشناسی شامل داده های روزانه بارش، دما، رطوبت نسبی و آبدهی روزانه تهیه شد و مدل با این داده ها اجرا شد. در ادامه به منظور مشخص کردن پارامترهای مهم و حساس مدل، آنالیز حساسیت پارامترها با استفاده از روش هر بار یک پارامتر (OAT) انجام شد و در آن اثر پارامترهای مختلف بر چهار جزء مهم از بیلان آب شامل رواناب سطحی، جریان جانبی، آب زیرزمینی و تبخیر و تعرق مورد بررسی قرار گرفت. برای واسنجی مدل از الگوریتم SUFI۲ استفاده شد. واسنجی مدل با استفاده از داده های جریان رودخانه برای سال های ۲۰۰۰-۱۹۸۲ و اعتبارسنجی نیز بر اساس آمار سال های ۲۰۰۵-۲۰۰۱ انجام شد. دقت شبیه­ سازی ماهانه با استفاده از شاخص­ نش-ساتکلیف در دوره واسنجی ۰.۵۶ و با شاخص معادل ۰.۶۰ و در دوره اعتبارسنجی به ترتیب برابر ۰.۶۰ و ۰.۶۵ به دست آمد. نتایج حاصل از پژوهش حاکی از کارایی مناسب مدل SWAT در شبیه­ سازی بیلان آبی و بررسی اثرات اقدامات مختلف مدیریتی و یا تغییرات اقلیمی بر دبی جریان در حوزه آبخیز قره سو می باشد.

آنالیز حساسیت, اعتبارسنجی, الگوریتم SUFI۲, داده بارش, OAT