سهیلا آقابیگی امین - دانشجوی دکتری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تربیت مدرس
عبدالرسول تلوری - دانشیار، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اهواز
سید خلاق میرنیا - دانشیار، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تربیت مدرس
سادات فیض نیا - استاد، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران
مهدی وفاخواه - استادیار، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تربیت مدرس

غلظت رسوب در رودخانه­ ها و به­ ویژه در رودخانه­ های فصلی متاثر از جریان ناشی از تغییرات باران و یا ذوب برف در مواقع سیلابی است. با توجه به این که آب­گیری و همچنین، عمر مفید مخازن سدهای احداث شده بر روی رودخانه­ های فصلی به شدت وابسته به جریان­ های سیلابی است، بررسی این موضوع، مهم و ضروری به نظر می­رسد. در پژوهش حاضر، تغییرات میزان غلظت رسوب معلق در سیلاب­ها و همچنین، رواناب ناشی از ذوب برف در فصل بهار در رودخانه آبشینه در حوضه سد اکباتان همدان مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور، در طول دوره پیش­بینی شده برای انجام این پژوهش، تعداد سه واقعه رگباری در فصل پاییز، دو واقعه رگباری در فصل بهار و پنج واقعه ذوب برف انتخاب و مورد بررسی و مقایسه قرار گرفت. تعداد کل نمونه­های برداشت شده برای اندازه­گیری بار معلق ۲۲۶ عدد است که تجزیه و تحلیل آن ها نشان از تغییرپذیری بار رسوب معلق در این حوضه دارد. ترسیم منحنی­های سنجه رسوب برای داده ­ها در پایه­های زمانی مختلف روندهای متفاوتی را نشان می­دهند. مقدار ضریب هم بستگی برای هر دو وقایع رگباری و ذوب برف به طور جزء به ترتیب ۰.۷۹ و ۰.۵۰ و برای کل داده های سال ۰.۷۹ است. همچنین، بررسی مقادیر ضریب و توان منحنی های سنجه بیانگر عدم تفاوت در فرسایش­پذیری حوضه در دو فصل بررسی شده از سال است. تفکیک دو بخش بالارونده و پایین رونده هیدروگراف و بررسی اثر دبی آن­ها باعث بهبود روابط برازش شده بر منحنی سنجه رسوب شد. همچنین، الگوهای روابط بین دبی و غلظت رسوب به شکل حلقه­های ساعت­گرد و پادساعت­گرد و الگویی مرکب از این دو نشان از توزیع منبع رسوب در سراسر حوزه آبخیز است.

بار معلق, حوزه آبخیز سد اکباتان, رگبار, رودخانه فصلی, منحنی سنجه رسوب