مسعود خیامی - کارشناس ارشد عمران - آب سازمان آب و برق خوزستان
محمدعلی میری - مدیرکل حفاظت وبهره برداری سازمان آب و برق خوزستان
مهدی خواجه پور - کارشناس ارشدعمران- آب سازمان آب و برق خوزستان

آب زیرزمینی یکی از مهمترین منابع تأمین آب شیرین مورد نیاز انسان است. آب زیرزمینی ، بعد از یخچالها و یخ پهنه ها ، بزرگترین ذخیره آب شیرین زمین را تشکیل می دهد. امروزه بهره برداری از منابع آب زیرزمینی، برای مصارفی چون کشاورزی، صنعت و شرب، توسعه زیادی پیدا کرده است. یکی از راه های بهره برداری از آبهای زیرزمینی که از قدیم در کشور ما و برخی کشورهای دیگر معمول بوده ، قنات است. بزرگترین ابتکار دراستفاده از آبهای زیرزمینی در گذشته ساختن قنات یا کاریز بوده است. آثار قنات های قدیمی در نقاط مختلف کشورما به فراوانی دیده می شود که طول پاره ای از این قنات ها به دهها کیلومتر نیز می رسد. از جمله مناطقی که درگذشته از قنات جهت مصارف شرب و کشاورزی استفاده می کرده و بصورت مطالعه موردی به آن می پردازیم شهرستان دزفول بوده که متأسفانه با احداث شبکه مدرن آبیاری دز و حفر چاه های متعدد در اراضی، این روش سنتی و تاریخی دچار فراموشی شده و عدم اجرای قانون توزیع عادلانه آب و قوانین میراث فرهنگی منجر به متروکه شدن و حتی پر شدن قنات ها گردید. قابل ذکر است که قنات های دزفول تنها قنات هایی بودند که سرچشمه آنها مستقیماً از رودخانه دز بوده است که این امر خود مزیتی است که می توان با احیاء و بهره برداری قنات ها و مدیریتی صحیح و همچنین روش هایی که در این مقاله به آنها اشاره می شود می توان در دوران خشکسالی و یا پرآبی از قنات ها استفاده کرده و از پایین آمدن سطح ایستابی آْبهای زیرزمینی و بعضاً خشک شدن چاه ها که در چند ساله اخیر بدلیل خشکسالی و حفر چاه های آب به تعداد زیادکه بصورت موقت یا دائم و بعضاً بصورت غیرمجاز حفر گردیده تا حد زیادی جلوگیری کرده و مدیریت نمود

آبهای زیرزمینی، قنات ، مدیریت بهره برداری ، خشکسالی ، قانون توزیع عادلانه آب ، چاه