آزاده جباری - دانشجوی دکترا، دانشگاه لرستان
مجید حسینی - استادیار، پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری
امیر خسروجردی - استادیار، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران

به دلیل افزایش جمعیت و مشکلات عدیده­ای که در برنامه­ریزی منابع آب منطقه سنجابی، واقع در استان کرمانشاه ایجاد شده است، در پژوهش حاضر، به بررسی بیلان آبی در این منطقه با استفاده از مدل SWAT۲۰۰۹، پرداخته شد. بدین منظور، پارامترهای این مدل، با به کارگیری لایه­های اطلاعاتی مورد نیاز مدل، در دوره آماری ۲۰۰۴-۱۹۹۵، در حوزه آبخیز سنجابی، با استفاده از برنامه­ SUFI۲ حساسیت­­سنجی و واسنجی شد. حساسیت­ پارامترهای جریان با استفاده از معیارهای  P-Value و t-Stat در SUFI۲ تعیین شد. پس از واسنجی پارامترهای حساس، مدل برای دوره آماری ۲۰۰۷-۲۰۰۵ اعتبارسنجی شد. نتایج ارزیابی مدل SWAT، مقادیر NS (ناش-ساتکلیف)، ضریب تبیین (R۲)، خطای نسبی میانگین قدرمطلق (MARE) و درصد تفاوت (D) را به­ ترتیب برای دوره­ واسنجی معادل ۰.۷۸، ۰.۷۸، ۰.۲ و ۰.۲- و برای دوره اعتبارسنجی برابر با ۰.۷۴، ۰.۸۶، ۰.۳ و ۰.۰۱ نشان داد. نتایج حاکی از دقت مطلوب مدل SWAT در شبیه­سازی رواناب بوده و کم برآوردی ناچیزی در دوره واسنجی و بیش برآوردی بسیار کم در دوره اعتبارسنجی را نشان می­دهد. بیلان آبی در این مدل، به­صورت مقدار آب موجود در خاک شبیه­سازی شد، به­طوری که بیلان آبی در سال­های ۲۰۰۵ (سال معمولی)، ۲۰۰۶ (سال تر) و ۲۰۰۷ (سال خشک) منفی به دست آمد. با این حال، بیلان آبی ماهانه در فصل­های پاییز و زمستان در این سه سال مثبت و در فصل­های بهار و تابستان منفی بوده است. نتایج نشان داد بیشتر هدر رفت آب در این حوضه به­وسیله تبخیر و تعرق صورت می­گیرد.

اعتبارسنجی, پارامتر حساس, حساسیت سنجی, حوزه آبخیز سنجابی, واسنجی