شبیه سازی دبی، واسنجی و اعتبارسنجی مدل SWAT، مطالعه موردی: حوضه بالادست سد لتیان تهران

هدف اصلی در ا­ین پژوهش آزمون کارایی مدل ارزیابی آب و خاک (SWAT) و قابلیت استفاده از­ آن به عنوان شبیه ساز جریان و استفاده از نرم افزار SWAT-CUP و الگوریتم SUFI۲ برای واسنجی و اعتبار سنجی در حوضه بالادست سد لتیان تهران می باشد. اطلاعات مورد نیاز برای این پژوهش شامل نقشه­های توپوگرافی، کاربری اراضی و اطلاعات خاکشناسی از اداره کل منابع طبیعی استان تهران و سازمان جنگل ها و مراتع و آبخیزداری کشور و با همکاری شرکت جهاد تحقیقات آب و انرژی، همچنین اطلاعات آب و هواشناسی شامل داده­های روزانه بارش، دما و دبی جریان از سازمان هواشناسی و شرکت آب منطقه­ای استان تهران و دفتر مطالعات پایه منابع­ آب کشور(تماب)­ تهیه شد. ­به منظور کارایی این مدل جهت شبیه سازی دبی، با مقایسه­ مقادیر شبیه سازی با ایستگاه هیدرومتری رودک واقع در خروجی حوضه در طول دوره آماری ۱۱ ساله (۲۰۰۷-۱۹۹۷) ­مشخص شد که مدل در شبیه­سازی دبی های پیک به خوبی عمل نکرده است. در­ ادامه پژوهش ابتدا ۲۱ پارامتر موثر­در جریان به نرم­افزار SWAT-CUP وارد شد که پس از تحلیل حساسیت ۱۴ پارامتر برای واسنجی و اعتبارسنجی مورد استفاده قرار گرفتند. واسنجی مدل برای سال های ۱۹۹۷ تا ۲۰۰۳ و اعتبارسنجی مدل برای سال های آماری ۲۰۰۴ تا ۲۰۰۷­­ انجام گرفت. شاخص های ارزیابی مختلفی برای عملکرد مدل در نرم افزار SWAT-CUP و الگوریتم­ SUFI۲ مورد استفاده قرار گرفت که شاخص های ­­R۲­، ­NS، ­P-factor و R-factor برای دوره وا­سنجی به ترتیب ۰.۹۱، ۰.۸۸، ۰.۹۶ و ۱.۷۹ و برای­ دوره ­اعتبارسنجی ۰.۹۲، ۰.۹۲، ۰.۹ و ۱.۵۴ به دست آمدند و ضریب آلفای آب زیرزمینی، ضریب تاخیر رواناب و چگالی ظاهری خاک به عنوان حساسترین پارامترها در میزان دبی خروجی شناخته شدند. در نهایت باتوجه به ارزیابی عملکرد مدل، شبیه سازی جریان در حوضه مورد مطالعه با توجه به کوهستانی بودن منطقه توصیه می شود.

Keywords:

اعتبارسنجی , الگوریتم SUFI۲ , ایستگاه هیدرومتری رودک , نرم افزار SWAT-CUP