ابراهیم بروشکه - مربی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان غربی
محمود عرب خدری - استادیار، پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری

برآورد رسوب دهی حوضه های کوچک در برنامه های آبخیزداری ضروری است، ولی تقریبا تمام آن ها فاقد ایستگاه رسوب سنجی می باشند. در این پژوهش با هدف تعیین حدود رسوب دهی ویژه این گونه آبخیزها و ارائه مدل رگرسیونی برآورد رسوب دهی سالانه در استان آذربایجان غربی، میزان رسوب کل تولید شده از ۲۵ آبخیز کوچک از طریق رسوب سنجی مخازن در پشت سدهای رسوب گیر اندازه گیری شد. آبخیز ها با وسعت ۲۹ تا ۱۲۰۰ هکتار و با شرط سرریز نشدن رسوب در آخرین سد رسوب گیر در هر آبخیز و تنوع از نظر لیتولوژی، کاربری اراضی و اقلیمی انتخاب شدند. رسوب دهی ویژه، تفاوت یک صد برابری بین دو حد ۰.۱۲ تا ۱۲ مترمکعب در هکتار در سال را در این حوضه ها نشان داد. ولی متوسط وزنی رسوب دهی نسبتا پایینی معادل ۱.۳ مترمکعب در هکتار در سال برای کل حوضه ها به دست آمد. مطالعه رابطه بین رسوب دهی سالانه و ویژگی ­های آبخیز های مورد مطالعه از طریق ماتریس هم بستگی نشان داد که رسوب دهی به طور معنی داری از عوامل فرسایش پذیری زمین شناسی، وسعت آبخیز، حجم بارش و کاربری تاثیر می پذیرد. براساس مقایسه مقادیر برآوردی و مشاهده ای از میان مدل های رگرسیونی که توسعه داده شد؛ رابطه ای با شرکت متغیرهای مستقل مساحت و فرسایش پذیری زمین شناسی با ضریب تعیین بالا (۰/۸۹۹= R۲) انتخاب شد.

حوزه های کوچک, رسوب ویژه, رسوب سنجی مخازن, کاربری اراضی, هم بستگی