تعیین روابط عمق-سطح-مدت بارش در‎ ‎ناحیه شمالی استان آذربایجان غربی

در طراحی سازه های هیدرولیکی و پروژه های کنترل سیلاب، محاسبه و برآورد مقدار دقیق سیلاب ضروری است. تخمین دقیق میزان رواناب و سیلاب، مستلزم داشتن اطلاعات جامع و دقیق از وضعیت و میزان بارندگی و بارش طراحی است. با توجه به تغییرات مکانی بارندگی، تهیه روابط عمق-سطح-مدت بارندگی، این امکان را فراهم می ­آورد تا بتوان الگوی مناسبی برای برآورد میزان باران طراحی در هر منطقه ارائه نمود. از این رو، روابط عمق-سطح-مدت بارش برای ناحیه شمالی استان آذربایجان غربی با مساحت ۱۱۵۹۲ کیلومتر مربع بررسی شد. تعداد ایستگاه های موجود که آمار و اطلاعات آن ها مورد استفاده قرار گرفت، شامل ۵۰ ایستگاه باران سنجی و چهار ایستگاه ثبات بود که از بین آن ها، تعداد ۱۱ رگبار فراگیر و حداکثر، برای منطقه مورد مطالعه انتخاب و منحنی بارش تجمعی آن­ ها ترسیم شد. با استفاده از ایستگاه های ثبات، بارش­ های یک، سه، شش، نه، ۱۲، ۱۸ و ۲۴ساعته برای ایستگاه های معمولی استخراج و برای هر یک از آن ها، معادله گرادیان با برقراری رابطه بین ارتفاع و بارندگی محاسبه شد. معادله گرادیان هر بارش برای ترسیم خطوط هم باران در GIS وارد و برای هر بارش سطح بین خطوط هم باران، مساحت افزایشی، حجم بارش خالص، حجم بارش تجمعی و متوسط حداکثر بارش مشخص شد. سپس منحنی اولیه DAD هر بارش رسم شد و در آن، هر بارش در پایه زمانی یک، سه، . . . و ۲۴ساعته به ازای هر سطح معین بارش محاسبه و برای دستیابی به منحنی های نهایی DAD در پایه های زمانی مذکور، میانه مقدار بارش به ازای سطوح معین برای بارش­های انتخابی استفاده شد. نتایج نشان داد حداکثر بارش سطح یک کیلومتر مربع مربوط به بارش ۱۸ساعته با مقدار ۴۲ میلی متر و حداقل آن مربوط به بارش یک ساعته با ۲۹.۴ میلی­ متر است. همچنین، منحنی ­های نه و ۱۲ساعته نشان دادند که در مساحت های مختلف تفاوت چندانی با هم ندارند. مقایسه منحنی های ۱۸ و ۲۴ساعته نشان داد که این منحنی ها در مساحت های کمتر بر روی هم تقریبا منطبق بوده و در مساحت­های بالاتر، منحنی ۱۸ساعته بالاتر از منحنی ۲۴ساعته قرار گرفته است که ممکن است به دلیل کمبود رگبار با تداوم ۲۴ساعته در این منطقه باشد و در نتیجه این منحنی باید با احتیاط مورد استفاده قرار گیرد. در مقایسه منحنی ­های ۱۸ و ۲۴ساعته تا مساحت ۲۵۰۰ کیلومتر مربع مقدار بارش یکسان است.

Keywords:

باران طراحی , بارش فراگیر , سیلاب طراحی , گرادیان بارندگی , منحنی DAD