مقایسه میزان تلفات خاک تحت مدیریت چرای شدید و کشت دیم در حوزه آبخیز گرگک، کارون شمالی

یکی از عوامل اصلی تشدید کننده فرسایش خاک در حوزه­ های آبخیز، عدم مدیریت اراضی از جمله چرای شدید و تبدیل اراضی مرتعی به زراعی دیم است که متاسفانه این موضوع در مورد حوزه کارون نیز صدق می­کند. لذا به منظور بررسی تاثیر نوع کاربری اراضی بر هدررفت خاک، اقدام به بررسی و تعیین میزان تلفات خاک تحت دو نوع مدیریت چرای شدید و زراعت دیم، در حوزه آبخیز رودخانه گرگک واقع در حوزه آبخیز شمالی رودخانه کارون (در محدوده استان چهارمحال و بختیاری) گردید. در این تحقیق با بهره­ گیری از یک دستگاه باران ساز، در پنج نقطه از حوزه آبخیز مزبور، تعداد ۱۸۰ واقعه باران مصنوعی با شدت ۴۰ میلی متر در ساعت و تداوم ۳۰ دقیقه ایجاد و میزان تلفات خاک ناشی از هر بارش در دو نوع مدیریت کشت دیم و چرای شدید در شرایط رطوبتی هوای خشک و مرطوب (ظرفیت زراعی) و در سه طبقه شیب (۱۰ تا۲۰، ۲۰ تا۳۰ و ۳۰ تا۴۰ درصد) اندازه­گیری شد. نتایج حاکی از آن  است که نسبت  میزان تلفات خاک در اراضی تحت چرای شدید به اراضی تحت کشت دیم در شرایط رطوبتی هوای خشک، ۴۵.۶ و در حالت مرطوب برابر با ۲.۳۳ بوده است. در شیب­ های مختلف نیز مقدار تلفات خاک در مدیریت چرای شدید بیش از اراضی تحت زراعت دیم مشاهده گردید به نحوی که این نسبت در طبقه­های شیب ۱۰ تا۲۰، ۲۰ تا ۳۰ و ۳۰ تا ۴۰ درصد به ترتیب ۴.۷۷، ۵.۱۹ و ۲.۳۴ بوده است. در مجموع مقدار  تلفات خاک در اراضی تحت مدیریت چرای شدید ۳.۳۸ برابر تلفات خاک در مدیریت کشت دیم بوده است.

Keywords:

باران ساز , تبدیل اراضی , فرسایش خاک , کاربری اراضی , مدیریت اراضی