سید علی اصغر هاشمی - مربی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی سمنان
محمود عرب خدری - مربی پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری

ارزیابی مدل های تجربی برآورد رسوب دهی در حوزه های آبخیز ضروری است. یکی از مدل های مورد استفاده در ایران، مدل MPSIAC می باشد و از جمله شیوه های مناسب ارزیابی این مدل، روش رسوب سنجی مخازن سدهای کوچک است. در این تحقیق، تعداد ۹ حوزه آبخیز کوچک در استان سمنان انتخاب شد و در خروجی این حوزه ها سدهای خاکی کوتاه با قدمت ده سال احداث گردید. این سدها تا زمان اندازه گیری سرریز نکرده بودند و به همین دلیل تمامی رسوبات تولیدی حوزه آبخیز بالادست آنها در مخازن سدها به تله افتادند. رسوبات ترسیب شده در مخازن این سدها از طریق عملیات نقشه برداری و اندازه گیری وزن مخصوص ظاهری رسوبات محاسبه، و با برآوردهای حاصل از کاربردهای مدل MPSIAC با استفاده از آزمون t جفتی مقایسه شد. نتایج نشان داد که اختلاف بین میانگین ها برای مقادیر حجمی رسوب دهی برآورد شده با استفاده از مدل MPSIAC، با مقادیر اندازه گیری شده در سطح ۵ درصد معنی دار نبود؛ در حالی که اختلاف بین میانگین مقادیر وزنی رسوبات در سطح ۵ درصد معنی دار بود. همچنین تعیین کارآیی و میانگین نسبی مجذور مربعات خطای مدل نشان داد که مدل MPSIAC مناطق مورد بررسی کارآیی مناسبی ندارد.

اندازه گیری رسوب, رسوب دهی, رسوب گذاری, مدل تجربی, سد خاکی