ارزیابی روش های تعیین شیب متوسط در یک حوزه آبخیز

تعیین شیب حوزه های آبخیز از نیازهای اساسی اکثر طرح­های عمرانی و حفاظت آب و خاک است. روش ها و روابط متعددی برای تعیین این عاملارائه شده است. روش های جاستین، شبکه­بندی، طول خطوط تراز (هورتون)، هشت نقطه­ای، منحنی شیب متوسط و سامانه های اطلاعات جغرافیایی (GIS)، بیش از سایر روش ها برای تعیین شیب متوسط یک حوزه آبخیز در طرح­ها مورد استفاده قرار می­گیرند.کارشناسان بر اساس تجربه از یکی از این روش ها استفاده کرده و مقدار شیب را تعیین می نمایند. بررسی های انجام شده نشان داده است که نتایج حاصله از کاربرد روش های مختلف تعیین شیب برای یک حوزه آبخیز، با یک دیگر اختلاف چشم گیر داشته است. به منظور دستیابی به دقیق ترین روشی که مقدار شیب متوسط یک منطقه را نسبت به سایر روش ها ارائه دهد، لازم است که نتایج حاصل از روش های فوق الذکر با مقدار به دست آمده از اندازه­گیری مستقیم شیب در صحرا مقایسه شود.در این راستا و در این تحقیق، سه منطقه با مقیاس های متفاوت در نقاط مختلف استان خراسان، در نظر گرفته شد. تعداد هفت دامنه بر روی این سه منطقه، انتخاب و مقدار شیب هر یک از دامنه های ۷ گانه از روش های مختلف تعیین شد. سپسمقدار شیب توسط دوربین نقشه­برداری به طور مستقیم در صحرا اندازه­ گیری شد. نتایج حاصل از تعیین شیب از روابط و روش های تجربی با مقدار به دست آمده از اندازه گیری مستقیم، برای دامنه های انتخابی مورد مقایسه قرار گرفت. برای مقایسه از آزمون T جفتی (Paired-Samples T test) استفاده شد. نتایج حاصله نشان داد که روش هورتون دقیق­ترین روش تعیین شیب متوسط برای عرصه­ ها و حوزه های آبخیز است. روش های جاستین و GIS در رتبه بعدی دقت تعیین شیب، در مقایسه با اندازه ­گیری مستقیم این عامل در صحرا هستند.

Keywords:

آزمون T جفتی , جاستین , حوزه آبخیز , روش Jacknife , هورتون