محمدرسول دهقانپورتفتی - کارشناس ستاد حوادث و آبیاری سازمان جهاد کشاورزی استان یزد
سیدمهدی اعرابی - عضو هیئت علمی مرکز آموزش عالی قنات تفت
علی دهقانپور - دانشجوی مهندسی تکنولوژی آب

آب به عنوان یک منبع حیاتی بوده که در چند دهه اخیر بر اثر خشکسالی که یک حادثه استثنایی و تأسف بار است و همواره جوامع انسانی و گیاهی و بطور کلی وضعیت اکولوژیکی محیط زیست را دستخوش تغییرات شگرفی قرار داده است لذا پدیده خشکسالی باعث کمبود آب شده و مدیریت بهره برداری از منابع آب به یک دغدغه بزرگ در شهرها و روستاها حتی در سطح بین المللی تبدیل شده است و با عنایت به اینکه در حدود 80 درصد از روستا های تابعه استان یزد تنها منبع تأمین آب قنوات کوهستانی و کوهپایه ای می باشد . که در سالهای تر سالی، بدون مشکل و دارای آبدهی مناسب هستند. و در سالهای خشکسالی،آبدهی آنها کاهش یافته و بعضاً خشک می گردد. آثار سطح زیر کشت قنوات و چشمه ها و همچنین شواهد تاریخی، نشان می دهد که کشاورزان از دیر باز با مشکلات خشکسالی آشنا بوده اند. و از طریق اتخاذ روشهای پایدار با همّت همگانی مردم از جمله اخذ نفقه برای تأمین هزینه مرمت قنات اقدام می نمودند. و بمنظور بهره گیری مستمر از آب قنات و بهره برداری از خاک و گیاه به نوعی از همزیستی، دست یافته اند و باغات زیر دست قنات را بروش آبیاری کوزه ای حفظ نموده اند. و بر اساس کمترین میزان آبدهی قنات در سالهای خشکسالی، باغ هایی را در زیر دست قنات احداث می نمودند که در سالهای خشکسالی، بتوانند آب مورد نیاز باغات خویش را تأمین نمایند. و خوشبختانه بدلیل اینکه در سالهای ترسالی که اکثر قنوات افزایش آبدهی را خواهند داشت . و بعضاً میزان آبدهی آنها تا یکصد برابر بیشتر از سال خشکسالی می رسد. کشاورزان با آب مازاد به کشت انواع محصولات زراعی و صیفی جات می پرداختند. و امروزه توصیه می شود با تغییر دادن الگوی کاشت در روستاها بر اساس نقش اصلی و حاکمیتی تولید آب در روستا است، برنامه ریزی صحیح در امر کاشت گیاهانی که نیاز آبی آنان بر اساس میزان و قدرت آبدهی قنوات و چشمه ها که معمولاً در فصل زمستان و بهار زیاد می گردد. و در فصول تابستان و پائیز کم می شوند. مطابقت داشته و گیاه مورد تنش آبی قرار نگیرد همانند زعفران(طلای سرخ) و سیر و..فن آوری نوین، استفاده از لایه سکالفلور در زیر ریشه گیاهان تنها راهکار مناسب، صرفه جویی در مصرف آب در بخش کشاورزی است و تنها راه حلّی است که در صورت کمبود و حتی عدم آبیاری، باعث حفظ گیاهان و جلو گیری از خشک شدن درختان می شود و میتواند این روش جدید در سالهای خشکسالی با 3-1 دفعه آبیاری باغات حتی با تانکرهای سیار آبرسانی، کشاورزان را در هدف تأمین آب مورد نیاز گیاهان یاری نماید. و می تواند در مقایسه با سایر روشها، تا حد قابل توجهی محافظ گیاهان باشد

خشکسالی ، سکالفور ، بهره وری آب ، فرسایش ، بحران آب