محمدرضا جوادی یگانه - دانشگاه تهران
سعیده زادقناد - دانشگاه تهران

تحقیق حاضر به مطالعه مسائل زنان ایرانی از پیش از اسلام تا انقلاب اسلامی از نگاه سفرنامه نویسان پرداخته و مشکلاتشان را در کنار رفتارهای منفی شان بررسی و موقعیت سفرنامه نویسان را در انعکاس وضعیت زن ایرانی مطالعه می کند. این پژوهش بر مبنای تحلیل تماتیک تنظیم شده و با دسته بندی وضعیت زنان در سه مقوله، گزاره هایی مبنی بر «خلقیات منفی زنان» و «ظلم به زنان» را استخراج کرده است. طبق نتایج، با وجود برخی گزاره های انکارناپذیر، در مواردی فقدان درک درست سفرنامه نویس از جامعه ایران در گزارشش موثر بوده است؛ بنابراین فهم سفرنامه نویسان از مسائل زنان از سه منظر درخور بررسی است: نخست آن هایی که بدون دسترسی به زنان و از روی خیال پردازی یا اقتباس از سفرنامه های دیگران درباره زنان ایرانی اظهار نظر کرده اند. دوم، مردانی که به زنان دسترسی داشته اند و سوم سفرنامه نویسان زن که با زنان ایرانی در ارتباط بوده اند. تنوع مشاهده و تفاوت میان سه دسته مذکور نشان می دهد که شناخت زنان ایرانی از نگاه سفرنامه نویسان، نیازمند احتیاط و توجه به میزان دسترسی آن ها به جامعه زنانه است.

سفرنامه, زنان, خلقیات منفی, ظلم به زنان