سیداحسان میرهاشمی روته - کارشناس ارشد رشته مرمت ابنیه و بافت های تاریخی، تهران، دانشگاه شهید ب

تا دهه 1340 اکثر مناطق واقع در نواحی مرکزی ایران به وسیله قنات (کاریز) آبیاری می شدند و هم اکنون نیز بسیاری از این قنات ها فعال است. از طرفی قنات و به طور کلی آب، نقش غیرقابل انکاری بر ابعاد مختلف زندگی داشته است. بنابراین پژوهش درباره شناخت قنات و زمینه های مختلف آن ضرورت می یابد. یکی از این زمینه ها مهندسی قنات ( طراحی و اجرا) و دیگری تأثیر آن بر زندگی اجتماعی است. پرسش هایی برای تبیین دو زمینه یاد شده فوق مطرح شده است:« چه نظراتی در باب پیدایش قنات وجود دارد؟»؛ « قنات چه انواعی دارد و روش ساخت آن از مرحله گمانه زنی تا مدیریت هزینه، حفظ و نگهداری و توزیع آب چگونه بوده است؟»؛ « با توجه به گِره خوردن فرهنگ قنات با جامعه ایرانی از چه مناظری می توان تأثیر آن را بر زندگی بررسی نمود؟». برای پاسخ به این پرسش ها از روش توصیفی و تحلیلی استفاده شده است. به طوری که داده های موثق تاریخی در پژوهش ذکر شده و در راستای اهداف پژوهش مورد تحلیل قرار گرفته است. در نهایت این نوشتار با تبیین تاریخچه پیدایش قنات، روش طراحی و ساخت آن و تأثیرگذاری یا تأثیرپذیری قنات درحوزه های زیست محیطی، اجتماعی، الگوی اسکان، فرهنگ، مذهب و تکنولوژی، به اهداف خود دست خواهد یافت. این پژوهش به دو بخش تقسیم شده که بخش اول با نگاهی تاریخی، نحوه پیدایش و ساخت قنات را بررسی می نماید و در بخش دوم تأثیرپذیری و تأثیرگذاری قنات بر زندگی اجتماعی مورد بحث قرار می گیرد.

مهندسی قنات، نظریه های پیدایش قنات، ابزار و مصالح ساخت قنات، قنات و زندگی