شیرین محمدخان - استادیار دانشگاه تهران، مرکز تحقیقات بین المللی بیابان تهران
فاطمه نرماشیری - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه تهران
پگاه اعتمادی - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه تهران

یکی از خصوصیات مناطق خشک و نیمه خشک توزیع نامناسب بارش و رگباری بودن آن است. بلوچستان ایران نیز تحت تاثیر سیستم های موسمی اقیانوس هند دارای بارش های تابستانه و رگباری است به طوری که حدود 80 درصد بارش در تداوم های کوتاه مدت در 25 درصد اول زمان بارندگی اتفاق می افتد. این الگوی بارش سبب سیل و فرسایش در منطقه می شود. طراحی سامانه هایی جهت مهار سیلاب نیازمند درک کامل و جامع از میزان نزولات جوی به اضافه توزیع زمانی آنها می باشد که مردم بومی با استفاده از سالها تجربه به این درک رسیده اند و با تکیه بر دانش بومی سازه هایی بنا کرده اند که توانسته به خوبی سیل را مهار و از آن بهره برداری کنند.روش های مهار و بهره برداری از سیل در منطقه دشتیاری شهرستان چابهار قدمت بسیاری دارد. یکی از این روش‌ها ایجاد سامانه های دگار و هوتک اغلب در کنار هم می باشد. در سامانه ی دگار آب سیل بر زمین های دشت پخش شده و مقداری از آن نیز به داخل خاک نفوذ می کند و همزمان سبب کاهش شدت سیل، ایجاد زمینی جهت زارعت سیلابی و تغذیه آب های زیرزمینی می شود. از طرفی حضور هوتک ها در کنار این سامانه ها به مثابه آب انبار عمل کرده و آب را به مدت بیشتری جهت مصارف مختلف مردم بومی ذخیره می کند. در این پژوهش که به صورت توصیفی- پیمایشی است سعی شده به صورت کامل سامانه های ذکر شده توصیف شده و کاربرد و کارایی آنها مورد تحلیل قرار گیرد. از کاربردهای اصلی این سامانه ها می توان به: 1- مهار سیل 2- بهره برداری از سیلاب جهت کشاورزی،شستشو و شرب 3- کنترل فرسایش 4- تغذیه آبخوان اشاره کرد

روش های سنتی تامین آب، سیلاب، دگار، هوتک، سیستان و بلوچستان