تغییرات زمانی آبدهی قنات های استان آذربایجان غربی به عنوان انتقال سنتی آب زیرزمینی

آب و خاک از جمله مهمترین نعمات الهی محسوب می شوند که در ایجاد و یا محو تمدن های مختلف از دیر باز نقش اساسی داشته اند و امروزه نیز از مهمترین عوامل مؤثر در رشد و شکوفایی اقتصادی کشورهای مختلف به شمار می آیند. در سالهای اخیر به دنبال تشدید رخداد حوادثی چون تغییرات اقلیمی، تغییرات دمای زمین و گرمایش جهانی، تنش های آبی و به سبب اهمیت و تأثیر ملموس آب بر شرایط محیطی و اقتصادی- اجتماعی و در عین حال نقش بی بدیل آن در برنامه ریزی های خرد و کلان، چگونگی مدیریت جامع منابع آب به عنوان یکی از ارکان توسعه پایدار در ابعاد زمانی- مکانی مورد توجه محافل مختلف علمی بوده است. قرار گرفتن ایران در منطقه نیمه خشک و توزیع نامتناسب منابع آب، نزولات جوی و خاک در سطح کشور در کنار عواملی چون تغییرات اقلیمی، خشکسالی، حفظ محیط زیست، وضعیت خاص اکولوژیکی، حفظ الگوی فعلی پراکنش جمعیت، صنعت و کشاورزی و ایجاد تعادل منطقهای متناسب با نیازهای توسعه از یک سو و توجه به توزیع متوازن و مدیریت بهینه منابع آب از سوی دیگر، اجرای طرحهای انتقال آب در کشور را به عنوان یک راهبرد موجب شده است. یکی از روش های سنتی انتقال آب زیرزمینی، استفاده از قنات بوده است که علی الرقم پیشرفت سازه های انتقال آب، حتی امروزه در برخی از مناطق کشور هنوز هم از این سیستم جهت استحصال و بهره برداری آب زیرزمینی استفاده می شود. لذا با توجه به نقش پر اهمیت قنات در سرتاسر کشور، بر آن شدیم در این مقاله به بررسی تغییرات زمانی آبدهی قنات های استان آذربایجان غربی بعنوان انتقال سنتی آب زیرزمینی بپردازیم. نتایج حاصله نشان دهنده کاهش شدید آبدهی قنات ها طی سال های اخیر است بطوریکه برخی از قنات های استان خشک شده و کاربری سابق خود را از دست داده اند. تغییرات اقلیم (گرم تر شدن هوا و کاهش نزولات جوی) طی سال های اخیر، به زیر کشت رفتن مناطق زیادی از استان و افزایش تعداد چاه های احداث شده در منطقه بعنوان عوامل اصلی این پدیده شناسایی شده اند

Keywords:

مدیریت منابع آب , انتقال آب , قنات , استان آذربایجان غربی