ربابه معصومی - دانشجوی دکتری، گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران
یوسف رحیم سوری - استادیار، گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران
حمایت جمالی - استادیار، گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
علی عابدینی - استاد، گروه زمین شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران

عملکرد فرایندهای دگرسانی بر توف های ائوسن در محدوده کمر (جنوب استان اردبیل، پهنه طارم- هشتجین) موجب تشکیل زون دگرسانی آرژیلیک گسترده ای شده است. هدف از این مطالعه، تعیین عوامل کنترل کننده دگرسانی آرژیلیک با استفاده از مطالعات کانی شناسی و شاخص های شیمیایی دگرسانی است. کانی های کوارتز،کائولینیت، مسکوویت (از نوع سریسیت)، روتیل، آناتاز، ایلیت، دیاسپور، آلونیت، آلبیت، کلینوکلر، جاروسیت، ژیپس، پیریت، اورتوکلاز و دولومیت، کانی های زون آرژیلیک هستند. کانی سازی سولفیدی شامل پیریت (به طور غالب)، کالکوپیریت، بورنیت، کالکوسیت، گالن و اسفالریت می باشند. شاخص شیمیایی دگرسانی(CIA) از ۵۱/۵۵ تا ۷۴/۳ درصد و شاخص کانی شناسی دگرسانی (MI) از ۸/۲۲ تا ۴۸/۳ درصد متغییر است که بیانگر شدت دگرسانی حدواسط تا بالای کانی های فلدسپار است. مقدار شاخص مافیک دگرسانی(MIA (O)) نیز از ۴۸/۸۷ تا ۸۸/۵۵ درصد در تغییر بوده و نشان دهنده دگرسانی کانی های فرومنیزین (پیروکسن و آمفیبول) موجود در توف ها می باشد. . تهی شدگی بیشتر عناصر و از جمله برخی عناصر نامتحرک (  LREEs و Zr، Y، V  ،Al)، حضور کانی های نشان دهنده pH اسیدی مانند جاروسیت ، آلونیت و کانی های حرارت بالا مانند روتیل و آناتاز، وجود کوارتز حفره ای در برخی مناطق دگرسان شده و غنی شدگی همزمان As، Sb و Mo در زون دگرسان شده آرژیلیکی کمر، دارای مشابهت هایی با دگرسانی های سیال داغ کانسارهای اپی ترمال سولفیداسیون بالا می باشد.

زمین شیمی, دگرسانی آرژیلیک, شاخص های زمین شیمیایی, تغییرات جرم, پهنه طارم-هشتجین