غلامرضا زمانیان - استادیار گروه اقتصاد دانشگاه سیستان و بلوچستان
زهرا عبدی - کارشناس ارشد اقتصاد دانشگاه سیستان و بلوچستان

صنعت آهن و فولاد از جمله صنایع به شدت سرمایه بر و نیازمند به تکنولوژی بالا و پیشرفته بوده و رشد و توسعه آن، در اقتصاد هر کشوری موجب توسعه و پیشرفت سایر صنایع مربوطه می شود. در پژوهش پیش رو میزان حمایت دولت با توجه به میزان تعرفه در سه شرکت فولاد مبارکه، ذوب آهن و فولاد خوزستان (که بیش از ۷۰ درصد تولید کشور را به خود اختصاص داده اند) محاسبه شده است. به این منظور مزیت نسبی و شاخص های حمایتی با استفاده از تکنیک ماتریس تحلیل سیاستی برای داده های مقطعی سال های ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۳ تجزیه و تحلیل شده است. براساس یافته های این تحقیق برمبنای شاخص حمایت اسمی محصول، تمام محصولات فولاد مبارکه به غیر از تختال در سال ۱۳۹۰، فولاد خوزستان (به غیر از تختال در سال ۱۳۹۳) و همچنین تمام محصولات ذوب آهن در چهار سال حمایت شده اند. شاخص حمایت اسمی از نهاده نشان می دهد هیچ حمایتی از نهاده های قابل تجارت مورد استفاده در تولید محصولات هر سه شرکت انجام نشده و هر سه شرکت تعرفه پرداخت کرده اند. شاخص حمایت موثر بیان می دارد محصول کلاف ذوب آهن و پوشش دار فولاد مبارکه در سال ۱۳۹۰، تمام محصولات ذوب آهن و فولاد مبارکه در سال های ۱۳۹۱ تا ۱۳۹۳ (به غیر از کلاف و میلگرد در سال ۱۳۹۱) حمایت شده اند. همچنین، حمایت موثری از تمام محصولات فولاد خوزستان در چهار سال (به غیر از تختال در سال۱۳۹۳) صورت گرفته است. براساس هزینه منابع داخلی دو محصول سرد و پوشش دار در سال ۱۳۹۰ و ۱۳۹۳ با روش ارزش سرمایه در بورس اوراق بهادار و در سال ۱۳۹۱ و ۱۳۹۳ با سرمایه ثبتی مزیت نسبی دارند. تمام محصولات فولاد خوزستان در سال ۱۳۹۱ با روش ارزش سرمایه در بورس اوراق بهادار و سرمایه ثبتی دارای سودآوری و مزیت نسبی بوده، درحالی که در سال ۱۳۹۳ فقط محصول تختال و در سال ۱۳۹۰ و ۱۳۹۲ تمام محصولات با سرمایه ثبتی مزیت نسبی داشته اند. محصول گرم شرکت فولاد مبارکه نیز با سرمایه ثبتی شرکت در سال ۱۳۹۱ و ۱۳۹۲ سودآور بوده است. شرکت ذوب آهن در تولید تمام محصولات در هر دو روش محاسبه شده در چهار سال فاقد مزیت نسبی و سودآوری بوده است.

تعرفه / ماتریس تحلیل سیاستی / حمایت اسمی / مزیت نسبی